Advies: meer bevoegdheden voor AIVD en MIVD en scherpere controle

De controle op de inlichtingendiensten moet worden verscherpt. De wettelijke mogelijkheden van de diensten dienen te worden verruimd. De AIVD en de militaire MIVD moeten intensiever met elkaar samenwerken.

Dit adviseert een commissie onder leiding van oud-topambtenaar Stan Dessens vandaag aan het kabinet. Dessens kreeg dit voorjaar opdracht van de ministers Rutte (Algemene Zaken), Plasterk (Binnenlandse Zaken) en Hennis-Plasschaert (Defensie) om de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv 2002) te evalueren. Op dat moment was het NSA-schandaal nog niet uitgebroken.

Dessens adviseert in de wet op te nemen dat de diensten voortaan ook wordt toegestaan kabelgebonden informatie te volgen en eventueel op te slaan. De huidige wet voorziet niet in die mogelijkheid.

Afgelopen weekend onthulde NRC Handelsblad dat de AIVD inbreekt op de servers van internetfora en data van gebruikers ongezien wegsluist. Daarmee is de dienst al op de kabel actief. Deskundigen vinden dat de werkwijze van de AIVD in strijd is met de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Vrijwel alle Tweede Kamerfracties eisen opheldering van Plasterk.

Verscherpt toezicht op diensten

De commissie benadrukt dat verruiming van de bevoegdheden gepaard moet gaan met verscherpt toezicht op de diensten. Voorzitter Dessens benadrukt in een persverklaring dat “burgers, bestuurders en volksvertegenwoordigers [er] ten diepste van overtuigd moeten zijn dat onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten werken binnen een wettelijk kader”.

De commissie vindt vooral dat de rol van toezichthouder CTIVD verruimd moet worden. Het gebruik van een “ingrijpende onderzoeksbevoegdheid” moet voortaan onmiddellijk door de CTIVD worden beoordeeld. En wanneer de toezichthouder inzet van bepaalde onderzoeksbevoegdheden afwijst, moeten de diensten het gebruik daarvan ogenblikkelijk staken, aldus de commissie.

De commissie beveelt ook aan “de interne organisatie van de ministeries” te verbeteren opdat de ministers van Binnenlandse Zaken en Defensie hun verantwoordelijkheid voor de diensten beter kunnen waarmaken.

Parlementaire controle verbeteren

De commissie wil de parlementaire controle verbeteren door de diensten te vragen minder informatie vertrouwelijk te wisselen met de ‘Commissie Stiekem’, waarin alle fractievoorzitters zitting hebben. Dat zou de Kamer meet ruimte bieden over het inhoudelijke werk van de diensten in de openbaarheid te debatteren.

Het kabinet moet nog een standpunt over de aanbevelingen van de commissie bepalen.

Lees het rapport van de commissie-Dessens hieronder: