Wie houdt de literatuur nog bij – en hoe goed? Het Amerikaanse cultuurblog Flavorwire maakte een lijst met de vijftig voornaamste titels van de afgelopen vijf jaar en vroeg zijn lezers: hoeveel van deze boeken heeft u gelezen?
Beter goed gestolen dan slecht bedacht, dus NRC Boeken maakte een lijst van 25 Nederlandse en 25 vertaalde romans - zowel prijswinnaars als ten onrechte ondergesneeuwde parels - die de afgelopen vijf jaar volgens ons veel opzien baarden. Wie blijft er onder de tien – en wie komt er boven de 45?
Nederlandse fictie
Tonio. Een requiemroman: A.F.Th. Van der Heijden
Requiemroman voor de in mei 2010 verongelukte zoon van A.F.Th. van der Heijden en Mirjam Rotenstreich. Het boek dat geen literatuur mocht zijn, maar het toch werd. Librisprijs 2012 en de NS Publiekprijs 2012.
Samaritaan: A.H.J. Dautzenberg
Zelfkritisch autobiografisch verslag in 33 dialogen, van de stap om, als een van in totaal zes Nederlanders in 2011, een nier af te staan aan een vreemde.
De man zonder ziekte: Arnon Grunberg
Verbluffende roman waarin de rol van kunst in de werkelijkheid wordt bevraagd.
Het diner: Herman Koch
Internationale bestseller, binnen de klassieke eenheid van plaats, tijd en handeling, over een allesbepalend diner tussen twee stellen in Watergraafsmeer. NS Publieksprijs 2011
La Superba: Ilja Leonard Pfeijffer
Roman over een man, Ilja Leonard Pfeijffer genaamd, die in cafétafel in Genua de wereld aan zich voorbij laat trekken. Verbeelding staat dit keer niet op een voetstuk bij Pfeijffer, waardoor hij op een indrukwekkende manier de literaire pose van zijn hoofdpersoon Leonardo weet te demonteren.
Pier en oceaan: Oek de Jong
Proustiaanse familieroman van ‘chronoquer van het kenterende gemoed’ over drie generaties van de Zeeuwse familie Roorda. Gouden Boekenuil 2013. Bordewijkprijs 2013
Bonita Avenue: Peter Buwalda
Bestsellende, en zelfs verscheurde, debuutroman van ‘nominatiekoning’ Buwalda over de vele talenten van hoofdpersoon Siem Sigerius, maar ook de duistere zijde van de mens, schaamte en gekte.
Post Mortem: Peter Terrin
Hartverscheurend metaliteraire roman over de vergeefsheid van de verbeelding als hoofdpersoon Emiel Steegman zijn dochter met een hersenbloeding in het ziekenhuis ziet belanden. AKO-prijs 2012
Wij en ik: Saskia de Coster
Imposante Bildungsroman, gezinsgeschiedenis en satire vol prachtige zinnen over het leeglopende rijkemensenbestaan. Voor De Coster verrassend conventioneel.
Sprakeloos: Tom Lanoye
Onderhoudend, ontroerend en theatraal requiem voor de moeder, literaire vader Hugo Claus en literair zelfonderzoek van ‘een acteur in het lijf van een schrijver’.
Dit zijn de namen: Tommy Wieringa
Knappe ogenschijnlijke whodunnit, die via 53-jarige hoofpersoon (de Russische politiecommisaris Pontus Beg) en een groep naamloze gelukszoekers uiteindelijk handelt over aard, nut en noodzaak van een geloof. Librisprijs 2013
Naar de overkant van de nacht: Jan van Mersbergen
Gedurfde en overtuigende Vastelaovendroman van een van de interessantste schrijvers van Nederland die, via de aangeschoten associaties van hoofdpersoon Ralf, niet toont wat Carnaval betekent, maar wat het is.
De maagd Marino: Yves Petry
Verrassend bekroonde roman vol overrijp 19de-eeuws taalgebruik over de zelfhaat van een intellectueel. De gruwelijke openingsscene is losjes gebaseerd op een waargebeurd kannibalistisch seksschandaal in Duitsland. Librisprijs 2011
Tikkop: Adriaan van Dis
Roman over het verschil tussen schuldgevoel en verantwoordelijkheid, weldoenerij en bemoeizucht, schone schijn en groezelige realiteit. In Zuid-Afrika ‘wankelen mensen tussen zwart en wit’, waarbij de tegenstellingen en desillusies nóg scherper uitkomen.
Grip: Stephan Enter
Klassiek opgezette alpinisten- en reünieroman met een feilloze compositie, sterke personages, existentiële thema’s en twee cliffhangers. Bordewijkprijs 2012
De Nederlandse maagd: Marente de Moor
Hermans revisited in deze roman met het dubbelgangersmotief, het gevecht van een mens tegen zijn schaduw, collaboratie met de nazi’s en het besef dat de werkelijkheid onkenbaar is. AKO-prijs 2011
Het boek Ont: Anton Valens
Grote Groninger Roman over postvreesassistent Isebrand die je, dankzij de zeer doeltreffende ingehouden ironie, eens in de zoveel pagina’s laat grinniken.
Dorst: Esther Gerritsen
Op een geestige manier ontregelende roman over een stervende moeder en haar dochter.
Dorsvloer vol confetti: Franca Treur
Hypersuccesvolle, montere en soms ontroerende streekroman en boerderijsoap over een gereformeerd gezin in Zeeland.
Clausewitz: Joost de Vries
Goed geschreven, erudiete debuutroman over de zoektocht naar een vermiste Nobelprijskandidaat en een afrekening met de generatie van Mulisch en haar linkse idealen en dogma’s.
J. Kessels: The Novel: P.F. Thomése
Komische, dubbelzinnige On the Road-geschiedenis (geen fiction, faction maar ‘fucktion’) waarin P.F. Thomése gevangene wordt van zijn eigen schepping.
De hemel van Helvitsj: Benny Lindelauf
Overrompelende realistische Holocaustroman, nóg beter dan voorganger Negen Open Armen (2004). Woutertje Pieterseprijs 2011 Nynke van Hichtumprijs 2011
Bloedgetuigen: Johan De Boose
Intellectuele, macabere ideeënroman waarin De Boose op het manische af ons meest duistere episoden uit de 20ste-eeuwse geschiedenis door de strot wil rammen.
Euforie: Christiaan Weijts
Maatschappelijke roman ook een Bildungsroman waarin opgroeiende jongens zich laven aan kunst, drank en drugs.
Lieve Céline: Hanna Bervoets
Sterke roman over mensen die verdoving zoeken om te kunnen vergeten dat ze er zijn.
Vertaalde fictie
De cirkel: Dave Eggers
Roman met alles wat u altijd al vreesde over Facebook maar niet durfde te liken.
Vergeef ons: A.M. Homes
Great American Novel over de absurditeit van de moderne samenleving vol zwarte humor en zoete taferelen.
Witte tijger: Aravind Adiga
Strak maar uitbundig boek over een corrupt India waar succes alleen is weggelegd voor degene die zich aan de heersende slavenmoraal weet te ontworstelen. Booker Prize 2008
Roem: Daniel Kehlmann
Spectaculaire ‘roman in negen verhalen’ van wonderkind Kehlmann over schijn en werkelijkheid, feiten en fictie.
Niets liever dan zwart: Antjie Krog
Fascinerend en pessimistisch derde deel van trilogie over de veranderingen in Zuid-Afrika. Met de centrale vraag: hebben zwarten een andere moraal dan blanken?
Caribou Island: David Vann
Kille, duistere maar ook meesterlijke roman over relationele rampspoed in Alaska.
Kamer: Emma Donoghue
Hartverscheurende en beklemmende ‘Joseph Fritzl’-roman.
Alleen in Berlijn: Hans Fallada
In 2011 herontdekte roman uit 1947 over het Duitse echtpaar Quangel dat na het sneuvelen van hun zoon aan het front in verzet komt tegen het nazi-bewind.
In de ban van de tegenstander: Hans Keilson
Mystieke raamvertelling uit 1947, in 2011 geprezen door The New York Times, over de verwantschap tussen vijandschap en vriendschap..
1q84 (qutienvierentachtig) De complete trilogie: Haruki Murakami
Magisch-realistische trilogie van hypnotiseur, een zinsbegoochelaar, een literaire illusionist Murakami waarin hij laat zien hoe het ongewone het gewone infiltreert.
Wolf Hall: Hilary Mantel
Historische roman over Thomas Cromwell, zoon van een smid die zich in 16de-eeuws weet op te werken tot de belangrijkste raadgever van Hendrik VIII. Booker Prize 2009
Solar: Ian McEwan
Satirische klimaatveranderingthriller en heuse comédie humaine, die je als lezer onvermijdelijk met zeer gemengde gevoelens achterlaat.
Zomertijd: J.M. Coetzee
Autobiografische schaamteroman en derde deel van trilogie (samen met Jongensjaren (1997) en Portret van een jongeman (2002)) waarin de aandoenlijke ‘slapgat’ en Nobelprijswinnaar Coetzee afrekent met geboorteland Zuid-Afrika.
Stoner: John Williams
Spectaculair onspectaculaire herontdekte academische roman uit 1965 over het leven van een eenvoudige held.
Vrijheid: Jonathan Franzen
Soepel geschreven roman over de desintegratie van een Amerikaans gezin die de lezer in het hart raakt.
Alsof het voorbij is: Julian Barnes
Puntgave essayistische en persoonlijke roman over een man die terugdenkt aan de zelfmoord van zijn beste vriend en ontdekt hoe onkenbaar het verleden is. Booker Prize 2011
HhhH: Laurent Binet
Aantrekkelijke en spannende roman over moordaanslag op Reinhard Heydrich, een van de meest efficiënte organisatoren van de Endlösung’ maakt frictie tussen roman en werkelijkheid zichtbaar.
De kaart en het gebied: Michel Houellebecq
Een milde roman, een Houellebecq ‘light’, met meer (zwarte) humor, een flinke dosis zelfspot en minder loodzwaar cynisme. Prix Goncourt 2010
2666: Roberto Bolaño
Verbluffend levendige postume roman, eigenlijk zijn het vijf romans in één band, van Chileens-Spaanse auteur Roberto Bolaño (1953-2003) dat cirkelt rond Mexico’s gruwelmoorden.
Open stad: Teju Cole
Indringende, urgente debuutroman over anonimiteit in de grote stad.
Goede mensen: Nir Baram
Magistrale en eerste moderne Israëlische roman over de terreur onder Hitler en Stalin. Steekt Varlam Sjalamov en Vasili Grossman naar de kroon.
Vader: Karl Ove Knausgård
Eerste deel uit 6-delige serie ‘Mijn strijd’, van de imposante Noorse allesschrijver over rouw, dood en prille vaderschap.
De eenzaamheid van de priemgetallen: Paolo Giordano
Meeslepelende debuutroman over romantische liefde, berusting en volwassen eenzaamheid.
The Fault in our stars: John Green
Melancholieke, filosofische roman over een 16-jarige kankerpatient die tijdens praatsessies verliefd 17-jarig groepsgenootje.
Kapitaal: John Lanchester
Grote crisisroman in mozaiekvorm over bankiers, politici en bouwvakkers in het Londen anno nu.