Free Willy, anders worden de orka’s boos

De verveling van grote zeezoogdieren in gevangenschap kwam gisteren ter sprake in twee reportages, die op het eerste gezicht niet gerelateerd waren. Ze zouden kunnen dienen als materiaal voor een klein college over vakmanschap en ethiek in de televisiejournalistiek.

De aanleiding voor de reportage in EenVandaag (TROS) was de Nederlandse première van de Amerikaanse documentaire Blackfish, al werd geen informatie verstrekt over plaats en tijdstip van de vertoningen. De film betoogt dat orka’s zo agressief kunnen worden van opsluiting in een bassin dat ze al vier trainers hebben gedood. Op zeker moment wordt daar zelfs de term „vermoord” voor gebruikt. Het woord wijst op twee misverstanden: dat dieren met voorbedachten rade kunnen handelen en dat wij om half zeven ’s avonds zitten te wachten op gruwelverhalen over killer whales.

Die verhalen passen in het straatje van de zogeheten Orka Coalitie, die al eens heisa maakte over het verblijf van orka Morgan in het Harderwijkse dolfinarium. Zoals zo veel onderwerpen in actualiteitenrubrieken leek ook dit item te zijn ingefluisterd door een lobby met een uitgesproken boodschap: Free Willy, anders wordt hij boos.

De nuance kwam van zeebioloog Kees Camphuysen, die stelde dat intelligente dieren uit de dolfijnenfamilie zich zo makkelijk laten trainen, omdat ze allang blij zijn dat ze iets anders mogen doen dan doelloos heen en weer zwemmen in een bassin. Je doet ze dus eigenlijk een plezier met een bal op hun neus.

Voor een heel andere benadering dan meeliften op een publiciteitscampagne koos Vroege Vogels TV (VARA). Presentator Janine Abbring had onlangs de nominatie als „grootste dierenvriend” afgeslagen, omdat de winnaar bekend zou worden gemaakt in het Dolfinarium Harderwijk. En daar was ze als dierenvriend juist tegen.

Maar het werd wel tijd voor enig factchecken, overigens met volledige medewerking van het pretpark dat zichzelf liever ziet als dierentuin. Ook dat is een verstandige zet van een instelling onder vuur.

Alle bezwaren die Janine op een flip-over schreef hielden niet lang stand. De meeste van de 34 dolfijnen in Harderwijk zijn daar geboren. De bloedige jacht op dolfijnen in de Japanse baai van Taji, bekend uit de met een Oscar bekroonde documentaire The Cove, bedient alleen instellingen in Azië en Amerika. Een professor in dierenwelzijn bevestigde dat er geen aanwijzingen zijn dat de dieren zich in dit dolfinarium onprettig zouden voelen.

Resteert de vraag of de educatieve en recreatieve waarde van zo’n dolfinarium opweegt tegen het gevangen houden van de beesten. Zeg maar: het bekende dierentuindebat. Die vraag moet iedereen voor zichzelf beantwoorden en Janine Abbring koos voor: nee.

Het wikken en wegen en onderzoeken van eigen vooroordelen leverde wel veel betere tv op dan hijgerig zoeken naar clips met bloed in het water.