Een reus voor alle New Yorkers

New York heeft genoeg van de groeiende kloof tussen arm en rijk, en koos vannacht met overweldigende meerderheid de linkse Bill de Blasio tot nieuwe burgemeester.

De Blasio, Democraat, volgt de partijloze miljardair Michael Bloomberg op. Al weken stond vast dat hij deze race zou winnen. Zijn tegenstander, de Republikein Joe Lhota, lag tot gisteren circa 40 procentpunt achter in de peilingen. De Blasio begreep, beter dan Lhota, dat New York na twaalf jaar Bloomberg een andere koers wil.

De Blasio (52) zette zich af tegen „de twee steden” die onder Bloomberg zijn ontstaan: het rijke New York, blank, met protserige nieuwbouw, dure scholen. En het New York van de middenklasse, die lijdt onder te dure huizenprijzen, hard politieoptreden op straat en segregatie.

Bill de Blasio plaagde Bloomberg al jarenlang als ombudsman. Hij verzette zich vooral tegen de onderwijshervormingen van Bloomberg. De burgemeester gaf meer ruimte aan publiek-private ‘charter schools’, vaak gesponsord door bedrijven of rijke donoren, terwijl het openbare onderwijs verschraalde en segregeerde.

Als ombudsman – een machtige functie in New York – kreeg De Blasio vanaf 2009 een profiel als voorstander van egalitair, gemengd onderwijs. Hij noemde vaak de openbare school van zijn kinderen in Brooklyn. Doordat de wijk onder Bloomberg steeds meer blanke rijken trok, verlieten de zwarte en latino-gezinnen de stad.

De Blasio’s geheime wapen is zijn familie. Zijn Afro-Amerikaanse vrouw Chirlane viel, voordat ze met Bill trouwde, op vrouwen. De kinderen Chiara en Dante zijn vermoedelijk de belangrijkste reden dat hij opviel in het drukbezette veld tijdens de Democratische voorverkiezingen. Tienerzoon Dante is getooid met een indrukwekkend Afro-kapsel. Dante voerde het woord in een campagnespot, waarin hij zijn huidskleur subtiel noemde: „Bill de Blasio zal een burgemeester voor alle New Yorkers zijn. Hoe ze er ook uitzien. Dat zou ik ook zeggen als hij mijn vader niet was.”

De Blasio en zijn gezin zijn de verpersoonlijking van het New York zoals veel inwoners het graag zien: tolerant, ruimdenkend, liberaal. De Blasio is niet bang om links genoemd te worden, dat maakt hem een unieke verschijning in de Amerikaanse politiek. Zonder schroom noemt hij de Europese sociaal-democratie als voorbeeld en pleit hij voor een eerlijke welvaartsverdeling.

Michael Bloomberg creëerde als burgemeester afstand tussen hem en zijn bevolking. Hij is zo rijk, dat hij geen steun van anderen nodig had om zijn doelen te bereiken. Hij maakte New York aantrekkelijk voor miljonairs en toeristen, onder meer door de politie ruime bevoegdheden te geven om de straten veilig te houden. Door zijn ‘stop and frisk’-beleid werden ieder jaar ruim een half miljoen mensen op straat aangehouden en op wapens en drugs gefouilleerd. De overgrote meerderheid van de aangehouden mensen bestond uit zwarten en latino’s. De Blasio was als ombudsman al kritisch op dit programma, en belooft het te versoepelen.

De Blasio wil daarbij de rijke New Yorkers meer belasten, en de groei van ‘charter schools’ tegengaan door meer belastingen te vragen. Toch is het maar de vraag of hij veel ruimte heeft om de stad echt een ander gezicht te geven. De massale nieuwbouwprojecten van Michael Bloomberg zijn niet terug te draaien. Veel belastingen kan hij niet verhogen, daar gaat de staat New York meestal over. Wat hij vooral kan bereiken, is dat de toon van het stadsbestuur vrijzinniger wordt.