Downgraden, zolang het nog kan

Gratis software heeft één probleem: als consument heb je weinig te klagen. Je kunt je ontevredenheid niet laten blijken door je geld terug te eisen. Een gegeven paard laat zich niet in de bek kijken.

Zouden Microsoft en Apple daarom hun nieuwste besturingssystemen cadeau doen? Het verhaal achter Windows is bekend. Windows 8.1, net op de markt, moest wel een gratis update zijn – een goedmakertje voor Windows 8 dat veel gebruikers tot wanhoop dreef: wat moet ik met die gekleurde tegels op het scherm? Ik wil geen computer die je ook met je vingers kunt besturen. Geef me mijn bureaublad terug. En m’n startknop. Deze klagers kregen – deels – hun zin.

Apple geeft op zijn beurt OS X Mavericks gratis weg en doet daar ongevraagd iWork bij, een concurrent van Microsoft Office. iWork lijkt een cadeautje, maar het is eerder een zwaktebod. Apple-gebruikers klagen dat de gratis versie van Pages (alternatief voor Word) opeens een stuk minder functies bevat. ‘Dumbed down’ is de term die ze gebruiken. In de Mac App Store wordt erop los gefulmineerd en Pages krijgt een waardering van slechts één van de vijf sterren. Pijnlijk, zeker voor een product uit eigen stal.

Apple wil iWork gelijkschakelen met de versie voor iOS, het mobiele besturingssysteem van iPhones en iPads. Het kost te veel moeite om iWork apart te blijven ontwikkelen voor desktops en laptops. Het levert Apple meer op om grote aantallen iOS-klanten voor iWork aan te trekken dan die paar bestaande klanten tevreden te houden.

Betalende iWork-gebruikers kunnen downgraden – de vorige versie terugplaatsen. Zolang het nog kan. Want de oude Pages-versie snapt het nieuwe bestandsformaat niet. Ook wat dat betreft lijkt Pages net Microsoft Word.

Erg ongebruikelijk is die aanpak niet. Softwaremakers willen zo weinig mogelijk variaties van hun programma’s hoeven bijhouden. Zo ook het Nederlandse TomTom, dat deze zomer een nieuwe versie uitbracht van zijn navigatiesoftware. TomTom ging radicaal op de schop. Niet langer een wirwar aan versies maar één basis die werkt op allerlei verschillende apparaten – van autoradio tot telefoon tot navigatiekastje. Gebruikers kunnen nu makkelijker zoeken door fragmenten van adressen of bestemmingen in te typen – net als bij Google Maps. Alleen, de TomTom-software is zó nieuw dat het huidige topmodel, de G0 6000, veel minder opties en instellingen biedt dan zijn voorganger. Ook hier: een dumbed down upgrade. TomTom belooft beterschap maar de afgelopen maanden is weinig substantieels toegevoegd – werk in uitvoering.

Zowel Apple als Microsoft heeft een indrukwekkende geschiedenis opgebouwd aan mislukte introducties. Windows Vista was er zo een, Windows 8 ook. Of denk aan desastreuze start van Apple Maps, vorig jaar. De imagoschade door hilarische kaartfouten deed Apples beurskoers kelderen.

Dan doet Google het slimmer: het noemt z’n producten ‘bèta’, jarenlang. Met andere woorden: we zijn continu in testfase en alles wat fout gaat, heb je maar voor lief te nemen.

Bij webdiensten hebben klanten sowieso weinig in te brengen. Upgrades van Facebook, Google of Twitter draaien automatisch op elke pc, tablet of telefoon, terugschakelen gaat niet. Zelf je computer inrichten is niet meer van deze tijd. Nu geldt de doctrine van de app stores: software installeer je met één klik, updates voltrekken zich op de achtergrond. Inmiddels is geen van de recente besturingssystemen nog goed te gebruiken zonder je te registreren voor downloadwinkels en webopslag. Windows, OS X of Chrome OS: Microsoft, Apple en Google lokken ons hun allesomvattende cloud in. We zijn verappt.

Marc Hijink is redacteur technologie.