Financiële pers: Libor is lastig

Zijn journalisten wel kritisch genoeg geweest over de Libor-affaire bij de Rabobank? Vier financiële verslaggevers geven hun visie. „Bankhandelaren vormen een besloten club. Dat maakt dat je je eigenlijk onder hen moeten begeven. Dat is dus in Londen.”

Rosan Hollak

4 november 2013

Eric Smit Follow the Money

Eva Wiessing, economieverslaggever bij de NOS: „Het is moeilijk bij banken toegang tot informatie te krijgen. Beursgevoelige informatie wordt niet gedeeld met de buitenwereld. De Rabobank staat niet beursgenoteerd, maar is net als andere banken een kwetsbare instelling die het moet hebben van het vertrouwen van het publiek. Woordvoerders zijn dus voorzichtig, verslaggevers ook. Als je een negatief verhaal over een financiële instelling brengt, reageert het publiek onmiddellijk. Dat hebben destijds gemerkt bij de SNS-affaire. Toen wij dat groot brachten in het NOS Journaal, haalden mensen meteen hun spaargeld bij die bank weg. Als journalist kan je een reputatie zo breken, dat brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee.

„Kan je zeggen dat economische verslaggevers in Nederland niet genoeg bovenop de Libor-affaire hebben gezeten? Ik vind van niet. Als verslaggever zit je niet bij de deals die bankiers met elkaar sluiten. Bovendien vond de Libor-affaire voor een groot deel buiten Nederland plaats, je bent dus afhankelijk van informatie uit Londen. Libor werd bij ons pas een kwestie toen vorig jaar zomer via de Britse bank Barclays de betrokkenheid van de Rabobank met rentemanipulatie duidelijk werd. In 2008 kwam The Wall Street Journal al met een grote publicatie over de affaire. Je kan ons verwijten dat we het onderwerp toen hebben laten liggen. Het probleem is dat dit soort technische onderwerpen vaak moeilijk uit te leggen zijn aan een groot publiek.”

Pieter Couwenbergh, algemeen verslaggever van Het Financieele Dagblad (FD): „Bankhandelaren vormen een besloten club. Je moet je dus eigenlijk onder hen begeven. En dat is in Londen. Dat is geen excuus, een journalist moet in staat zijn de juiste informatie binnen te halen. Maar het is ook een kwestie van beschikbare mankracht. Er is de afgelopen jaren heel wat gebeurd in bankenland, met de nationalisatie van ABN Amro/Fortis, de herstructurering van ING en de nationalisatie van SNS. Dan moet je afwegen waar de prioriteiten liggen.

„Sinds een jaar volgt het FD de Rabobank met toegenomen aandacht. Dat heeft een reeks primeurs opgeleverd over de ledencertificaten, ruzie in de top en ruzie met de toezichthouder over de kwetsbaarheid van de coöperatieve bank. Had het FD eerder kunnen weten van de Libor-affaire? Dat is lastig te zeggen. De Rabobank ontdekte pas zelf in 2012 dat er misstanden waren. Voor die tijd, ik meen in 2009 of 2010, vond een interne politie-agent van de Rabobank het niet eens de moeite waard om het aan haar superieuren te melden. Een journalist moet een lead hebben voordat hij aan de slag gaat. Verder vonden de rentemanipulaties tot 2008 vooral plaats in het buitenland. Ook daarna speelde een groot deel van de misstanden zich af in Londen en Azië. Maar de bankenredacties zitten in Amsterdam. Je moet dus zoals Joris Luyendijk in de City rondlopen en met handelaren in de kroeg zitten om het op te snuiven. De vraag is: heeft Luyendijk het eerder ontdekt?”

Ian Bickerton werkte acht jaar als verslaggever voor de Financial Times en is partner bij pr-bureau HuijskensBickerton: „Is het moeilijk om informatie van banken te krijgen? Soms. Niet omdat woordvoerders binnen de sector de pers niet te woord willen staan. Wel omdat een onderwerp als Libor lastig te onderzoeken valt. Als journalist heb je een breed netwerk met goede contacten nodig, toegang tot toezichthouders is ook belangrijk.

„We weten in Nederland ruim een jaar dat de Rabobank betrokken is bij de Libor-kwestie. Sindsdien wordt er bij ons in de media over geschreven. Daarvoor hielden met name Bloomberg en de Financial Times zich met het onderwerp bezig. Logisch, journalisten van deze nieuwsmedia hadden beter zicht op wat daar plaatsvond; de bankiers die betrokken waren bij deze kwestie opereerden in steden als Londen, Tokio en New York.

„Toch zie ik niet waarom een journalist moeite zou hebben tot de bestuurstop door te dringen. Wat wel een probleem vormt, is de taal. Sinds de crisis heeft iedereen het over ‘transparantie’. Maar binnen de bankensector hebben mensen de grootste moeite om helder uit te leggen hoe financiële processen werken. Niet voor niets startte ING een sociale mediacampagne waar aan kinderen wordt gevraagd antwoord te geven op vragen als ‘Waarom hebben we een bank nodig?’ ING doet zoiets omdat men beseft dat mensen weer moeten gaan begrijpen wat de waarde van een bank is.”

Eric Smit, onderzoeksjournalist van het multimediale platform ‘Follow the Money’: „Sinds de jaren tachtig is de financiële sector in morele zin volstrekt afgegleden. De misstanden zijn een enorm probleem, zowel bij banken als bij de verzekeraars. Het komt in deze industrie vaker voor vanwege de cultuur die er heerst. Journalisten weten al lang dat dit gaande is, maar het is wel de vraag hoe je iets boven water haalt. Zoiets is vaak lastig en heeft ook tijd nodig.

„Neem het Rate Swap Scandal in Engeland; een schandaal over een soort woekerpolissen waar we eerder dit jaar over berichtten in de Volkskrant. Het is een serieus probleem, rente-swaps zijn ook in Nederland te koop. Om zoiets te onderzoeken moet je als journalist pro-actief bezig zijn. Je moet je afvragen: welke producten maken banken die niet deugen? En dan de tijd nemen om het te onderzoeken.

„Werd de Rabobank door de Nederlandse media lang gezien als een brave bank? Ik denk het wel. Dat beeld van de deugdelijke bank werd versterkt door de uitkomst van de crisis. De Rabo hoefde niet bij de staat aan te kloppen en kwam als coöperatieve bank als winnaar uit de crisis. In de reclamecampagne waarin Humberto Tan optreedt, worden die deugdelijke coöperatieve beginselen nog steeds bezongen. Maar in de jaren negentig kwam daar al druk op te staan. Rabo wilde internationaal meedoen met de grote jongens. De ironie is dat door het sterk verscherpte toezicht Rabobank gedwongen wordt die coöperatieve structuur nu verder af te breken.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 4 november 2013

NRC Handelsblad

Economie

Financiële pers: Libor is lastig

NRC Handelsblad

Gerelateerd in ons archief

Gerelateerd in ons archief

Gerelateerd in ons archief