Boete van 774 miljoen voor Rabobank om Liboraffaire - ‘reputatieschade enorm’

De betrokkenheid van Rabobank in het Liborschandaal gaat de bank 774 miljoen euro kosten. Dat heeft De Nederlandsche Bank (DNB) vanmiddag bekendgemaakt samen met de Britse en Amerikaanse toezichtcollega’s. Bestuursvoorzitter Piet Moerland vertrekt met onmiddellijke ingang bij de bank vanwege de affaire.

Medewerkers van de Rabobank hebben volgens de toezichthouders de belangrijke rentegraadmeter Libor gemanipuleerd door valse data aan te leveren. Er waren dertig medewerkers van de Rabobank op enigerlei manier betrokken bij de fraude en Rabobank heeft de risico’s onvoldoende onderkend. De top van het management was, zo blijkt uit de onderzoeken, niet betrokken bij of op de hoogte van het ontoelaatbare gedrag.

Rabobank betaalt het Nederlandse OM zeventig miljoen euro, de Britse toezichtautoriteit FCA 105 miljoen pond (bijna 123 miljoen euro), de Amerikaanse CFTC 475 miljoen dollar (345 miljoen euro) en de Amerikaanse justitie 325 miljoen dollar (236 miljoen euro). Aan DNB betaalt de bank geen boete - het OM richtte zich als strafrechtelijke autoriteit op een sanctie, DNB op maatregelen om herhaling te voorkomen.

De winst van Rabobank was vorig jaar 2,1 miljard euro, maar Rabobank laat weten dat “de betaling van deze aanzienlijke schikkingsbedragen geen gevolgen zal hebben voor de financiële stabiliteit van Rabobank”. Volgens onze economieredacteur Chris Hensen is de reputatieschade voor Rabobank echter vele malen hoger dan de financiële schade:

“Rabobank is de best gekapitaliseerde bank van Europa met een eigen vermogen dat hoger is dan 40 miljard euro. De boete noemen ze bij de bank ‘zuur geld’, maar ze kunnen het opbrengen. De reputatieschade is echter enorm. Bankiers hebben de rente gemanipuleerd om hun eigen bonus te spekken. En deze rente is de anker van het financiële systeem. Daar mag je onder geen enkel beding mee knoeien. Daardoor zijn burgers gedupeerd en dat schaadt het vertrouwen van de consument.”

Rabobank heeft op haar website de brief van DNB gepubliceerd waarin de onderzoeksuitkomsten van DNB zijn vermeld. Lees die brief hier:

DNB-brief.pdf

Moerland kondigt vertrek aan

Iets eerder vanmiddag meldde Het Financieele Dagblad al dat de 64-jarige topman Moerland vanwege de zaak vertrekt. Rabobank wilde ook nog niet reageren op dat nieuws, maar bevestigt dat nu wel. Moerland wordt tijdelijk opgevolgd door de 67-jarige commissaris Marinus Minderhoud. In juni van dit jaar maakte Moerland al wel bekend dat hij in 2014 met pensioen zou gaan. Hij was sinds 2009 bestuursvoorzitter.

In een persbericht laat Rabobank weten dat de raad van bestuur en de raad van commissarissen van Rabobank hun spijt betuigen over de gebeurtenissen. Wel benadrukt de bank in verklaringen dat “een aantal medewerkers van de Rabobank zich onaanvaardbaar heeft gedragen”, en dat maatregelen van de bank dit niet hebben kunnen voorkomen.

Het besluit om af te treden heeft Moerland volgens de Rabobank zelf genomen. Hij wil hiermee een “kristalhelder signaal” afgeven en zegt oprecht te betreuren “dat een aantal medewerkers van Rabobank ontoelaatbaar gedrag heeft vertoond. Dit had nooit mogen gebeuren bij Rabobank”:

“Ik heb het volste begrip voor de maatschappelijke verontwaardiging over de uitkomsten van de onderzoeken en ik deel die.”

In deze video maakt Moerland zijn vertrek bekend:

Bankiers manipuleerden rente

De Liborrente wordt als basis gebruikt van veel financiële producten, waaronder hypotheek- en spaarrentes, en is van invloed op tarieven die consumenten en bedrijven betalen voor hun leningen. Dagelijks wordt de rente vastgesteld door middel van een enquête onder de grootste banken, die aangeven tegen welke tarieven zij denken te kunnen lenen. Verschillende internationale banken hebben deze belangrijke interbancaire rente gemanipuleerd. Ze noemden bewust voor eigen gewin te lage of hoge rentes.

In het geval van Rabobank is nu onder andere geoordeeld dat dertig medewerkers Libor- en Euriborrentes tussen 2005 en 2010 probeerden te beïnvloeden en dat ze hierover communiceerden met medewerkers bij andere banken

Rabobank heeft nu de op een na hoogste boete gekregen in het Liborschandaal. Barclays, Royal Bank of Scotland en UBS werden al beboet in de zaak. Tot nu toe kreeg de Zwitserse bank UBS de hoogste boete, van omgerekend 1,1 miljard euro. RBS kreeg een boete van 450 miljoen euro, Barclays 340 miljoen euro.

Volgens Hensen is de boete voor Rabobank hoger “omdat er bij Rabobank meer bewijs was, er meer betrokkenen waren, op meerdere plekken en omdat het langer heeft geduurd. Het is ook een signaal naar andere banken die nog worden onderzocht in de Libor-affaire dat ze rekening moeten houden met forse boetes.” De Rabobank is de enige Nederlandse bank die in panels van banken zit die de Liborrente vaststellen.

‘Rabobank had organisatie niet goed op orde’

DNB constateert in haar persbericht dat Rabobank de interne organisatie “niet goed op orde had”, waardoor dit soort “misdragingen” plaats konden vinden:

DNB meent dat in de periode van 2006 tot eind 2012 sprake is van ernstige overtredingen van de regels om de beheerste en integere bedrijfsvoering op orde te hebben.

Ook het OM schrijft dat “een groot aantal gevallen van ontoelaatbare (pogingen tot) beïnvloeding van de inzending van rentetarieven door Rabobank” zijn aangetroffen:

Naar het oordeel van het OM heeft Rabobank de risico’s verbonden aan de LIBOR en Euribor inzendingen en signalen uit de markt onvoldoende onderkend en onvoldoende geadresseerd in specifiek beleid, procedures en maatregelen.

Rabobank voert nieuwe maatregelen door

Op aandringen van DNB heeft Rabobank wel een grote hoeveelheid disciplinaire maatregelen in de organisatie doorgevoerd, schrijft DNB in haar persbericht:

Ook heeft Rabobank in nauw overleg met DNB het initiatief genomen om de interne organisatie te versterken om voortaan dergelijke gebeurtenissen te voorkomen en de bedrijfscultuur te verbeteren.

Zo is er een nieuwe procedure ingevoerd door Rabo voor Libor en zijn aanvullende disciplinaire maatregelen genomen tegen handelaren en managers. Verschillende verantwoordelijke handelaren en managers zijn uit dienst getreden of hebben een lagere functie gekregen. Ook worden bonussen aan deze groep ingetrokken. Het gaat hier om in totaal ruim vier miljoen euro aan bonussen. Daarnaast staat de raad van bestuur vrijwillig een deel van de bonus af, ondanks dat ze niet van de fraude op de hoogte was. Het gaat daarbij om een bedrag van in totaal twee miljoen euro. Eerder maakte de bank al bekend vrijwel alle bonussen af te schaffen. Ook de bestuurders krijgen niet langer een variabele beloning.

De bestuurder die verantwoordelijk is voor de internationale divisie van de Rabobank, Sipko Schat, blijft wel aan. Bij die divisie werkten de bij de fraude betrokken medewerkers.

‘Hoogste boete Nederlandse bank voor fraude ooit’

Eigenlijk zou het bedrag voor de schikking twee weken geleden al bekend worden gemaakt, vertelt Hensen, maar door de shutdown van de Amerikaanse overheid kon dat niet doorgaan.

Nooit eerder kreeg een Nederlandse bank een dergelijk hoge boete voor financiële malversaties, legt Hensen uit:

“ING heeft vorig jaar wel een recordboete van 619 miljoen dollar gekregen van de Amerikaanse autoriteiten voor het faciliteren van transacties met Cuba en Iran, in strijd met handelssancties, maar de Rabobank gaat daar overheen.”

Rabobank zette al geld opzij voor boete

Vorig jaar werd de Rabobank, naast elf andere banken, aangeklaagd wegens fraude met de Liborrente. Medewerkers van de Rabobank werden ervan verdacht de belangrijke rentegraadmeter Libor stelselmatig te hebben gemanipuleerd.

De Financial Times meldde eerder al dat de zaak de bank mogelijk bijna een miljard dollar (bijna 727 miljoen euro) kon gaan kosten. De Rabobank wilde dat bedrag toen niet bevestigen noch ontkennen. Hensen denkt dat de boete wel hoger is dan wat de Rabobank ervoor had gereserveerd:

“De hoogte van de boete is niet verrassend, omdat de Financial Times vorige week berichtte dat de boete op 727 miljoen euro zou uitkomen. Tot dan toe werd verwacht dat de boete rond de 400 miljoen euro zou zijn. Ook intern werd daar bij de Rabobank rekening mee gehouden. Bij de presentatie van de halfjaarcijfers is gezegd dat er geld was gereserveerd om de boete te voldoen. Het is niet duidelijk hoeveel geld dit is, omdat ze het hebben verstopt in de post ‘overige schulden’ die meer dan 900 miljoen euro bedraagt. Het jaar daarvoor was die post nog iets meer dan 600 miljoen euro, maar dat zegt nog niks over de voorziening die ze hebben genomen voor deze boete. De voorziening is in ieder geval niet genoeg voor deze boete.”

De Rabobank zette deze zomer wel al geld opzij om de vervolging af te kopen. Hoeveel geld was gereserveerd, wilde de bank toen niet zeggen.

Lees hier meer over de achtergrond van het renteschandaal.