IPCC: opwarming aarde ‘uiterst waarschijnlijk’ door mens

De opwarming van de aarde is onmiskenbaar en een deel van de veranderingen in de atmosfeer die daarvan het gevolg zijn, zijn ongekend. Dat is de belangrijkste conclusie van het vijfde rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, dat zojuist is gepubliceerd in Stockholm. Die opwarming is volgens het rapport bovendien “uiterst waarschijnlijk” sinds de jaren vijftig hoofdzakelijk te wijten aan menselijk handelen.

Wetenschappers hebben een week lang gedebatteerd met vertegenwoordigers van regeringen over een tekst die de belangrijkste conclusie van een ruim duizend pagina’s tellend rapport samenvat. Deze tekst, die de samenvatting uit 2007 vervangt, moet de basis vormen voor onderhandelingen over een nieuw internationaal klimaatverdrag.

Smelten ijs gaat door ondanks afzwakking temperatuurstijging

Over het algemeen brengen de conclusies van het IPCC, dat in de afgelopen jaren veel kritiek heeft gehad vanwege enkele fouten in het vorige rapport, weinig wezenlijk nieuwe inzichten of prognoses. De conclusies zijn niet veel anders dan zes jaar geleden. In de meeste gevallen is de zekerheid dat bepaalde weersverschijnselen zich zullen voordoen groter geworden.

Het rapport constateert onder andere dat, ondanks de afzwakking van de temperatuurstijging in de afgelopen tien tot vijftien jaar, elk van de laatste drie decennia nog steeds warmer was dan het voorgaande. Wel is de mondiale temperatuurstijging die tegen 2100 maximaal mogelijk lijkt met anderhalve graad naar beneden bijgesteld. De ijskappen van Groenland en Antarctica verloren echter de laatste twee decennia aan massa, en het smelten van ijs, ook van gletsjers, gaat gewoon door.

Volgens verwachting hoogde het IPCC ook de voorspelling van de zeespiegelstijging op. Dat werd nodig toen bleek dat Groenland en Antarctica versneld ijs verliezen. Waar een vorig rapport nog schatte dat de zeespiegel tegen het eind van de eeuw 18-59 centimeter zou zijn gestegen, is de verwachting nu 26-82 centimeter. Het IPCC concludeert dat de zeespiegel de afgelopen twintig jaar met 3 millimeter per jaar steeg. Tussen 1920 en 1950 ging het net zo snel.

Een van de meest gevoelige onderwerpen bij de opstelling van het rapport was de afzwakking van de temperatuurstijging in de afgelopen tien tot vijftien jaar. Die werd in eerdere modellen niet voorspeld. De wetenschappers schrijven de afvlakkende opwarming nu toe aan een combinatie van “natuurlijke variabiliteit”, aan het feit dat oceanen meer warmte opnemen dan gedacht, aan de zonnecyclus waardoor de kracht van de zon afneemt en aan vulkaanuitbarstingen, die stofwolken veroorzaken die het zonlicht tegenhouden.

Van zeer naar uiterst waarschijnlijk

Het belangrijkste verschil met het vorige rapport is dat de wetenschappers in 2007 nog schreven dat het “zeer waarschijnlijk” (‘very likely’) was dat de opwarming van de aarde het gevolg is van menselijke activiteit (in de terminologie van het IPCC betekent dat een kans van meer dan 90 procent). Nu is dat “uiterst waarschijnlijk” (‘extremely likely’ - een kans van meer dan 95 procent):

Het IPCC schrijft voor het eerst dat het uiterst waarschijnlijk is dat de mens de voornaamste oorzaak voor opwarming van de aarde sinds de jaren vijftig is. Fragment uit het rapport van het IPCC

De IPCC heeft zich nog nooit in zulke sterke bewoordingen uitgesproken over de oorzaken van klimaatverandering.

In het rapport staat dat het bewijs hiervoor is toegenomen omdat wetenschappers het klimaat beter dan een paar jaar geleden begrijpen door meer observaties en betere modellen die de gevolgen van stijgende temperaturen kunnen voorspellen. Daardoor kan de invloed van de mens volgens het rapport worden waargenomen in de opwarming van de atmosfeer en oceanen, in de stijgende zeespiegel, smeltende sneeuw en ijskappen en in andere extreme veranderingen van het klimaat.

Het volledige, tweeduizend pagina’s tellende rapport wordt maandag gepubliceerd. Het rapport is wetenschappelijk en geeft nog geen beleidsadviezen.