Critici over De Nieuwe Wildernis: een on-Nederlands goede natuurfilm

De eerste Nederlandse wildernisfilm is een feit, en wordt van alle kanten bejubeld. De makers verbleven ruim twee jaar in de Oostvaardersplassen. Hier is op beperkte schaal een on-Nederlandse wildernis gecreëerd, en dat levert een ‘on-Nederlands goede natuurfilm’ op, aldus de recensenten.

NRC: Een loflied op de wildernis gemaakt met vakmanschap, vier ballen

Kester Freriks beschreef de opening van de film in zijn recensie in NRC Handelsblad

“Licht breekt door de waterspiegel. Onder jubelende muziek ontwaakt het leven. De begeleidende stem kan zijn geluk niet op: de natuur zindert. Plaats van handeling: de Oostvaardersplassen, in een van de dichtst bevolkte landen domein voor grote grazers, zeearend en ijsvogel, raven, ganzen en vossen. Vier seizoenen volgde Ruben Smit en zijn ploeg systematisch het dierenleven, dag en nacht. De mens is afwezig, afgezien van twee eenzame schaatsers. De ongerepte natuur, ongehinderd door mensenhand, heet ‘wildernis’.”

De werkelijke betekenis van de film is volgens Freriks de verleiding van de kijkers door de natuur:

“Dankzij toewijding, kennis van de natuur en vakmanschap kan de film zijn grootse allure krijgen. Maar dit loflied op de wildernis moet ook schaduwkanten tonen, en die laat de regie listig achterwege. De discussie over het winterse verhongeren van deze massa grote grazers komt niet aan bod, evenmin als afschot of juist het bijvoeren. [...]

De gevechten tussen de herten en paarden, hoe indringend gefilmd ook, hebben niet alleen met rangorde te maken: het gebied is eenvoudigweg te klein voor zoveel uitbundige wildernis. Die dravende paarden en burlende herten vereisen ruimte.
Dat neemt niet weg dat De Nieuwe Wildernis grote bewondering afdwingt: de wilde natuur is even intiem als ontroerend, even dramatisch als heftig. De film verleidt de kijker ertoe zelf de natuur in te trekken en te leren kijken; dat is misschien de werkelijke betekenis van deze eerste Nederlandse wildernisfilm.”

Een indruk van het productieproces, op het YouTubekanaal van de makers zijn veel dergelijke filmpjes te vinden:

VK: een majestueuze ode aan het alledaagse dier, vier sterren

Ook Bor Beekman, recensent voor de Volkskrant, was diep onder de indruk van de film, die volgens hem ongekend glorieus in beeld brengt wat ons land aan natuur in huis heeft:

“De eigen biotoop blijkt rijker dan gedacht en is ongekend glorieus in beeld gebracht in Nederlands meest ambitieuze natuurfilm tot nog toe. Binnen de filmwereld geldt het als een doodzonde om iets on-Nederlands goed te noemen, maar de luchtbeelden van de dravende Konikpaarden (de grootste wilde kudde in heel Europa) zijn precies dat: on-Nederlands, en prachtig.

Al even schoon zijn de verstilde opnamen van de bij elkaar schuilende dieren in de winter. Die was opvallend streng en vormde zo een gelukje voor de filmers; er sterft heel wat af. Bijzonder ook is de aandacht voor altruïsme of samenwerking; paarden die een ree beschermen, ganzen die gezamenlijk een zwaan afleiden.

Dreigend gevaar is een noodzakelijk element voor het natuurgenre en net als je hoopt dat een grote snoek de gebruikelijke rol van krokodil bij de oversteek inneemt, en zo goed is voor wat hartverscheurend drama, is daar de vos. De naderende vos en de jonge gansjes - loeispannend gefilmd, minstens zo mooi als een troep leeuwen op gazellejacht, en nooit eerder zo pontificaal vastgelegd.”

Het Parool: poldervariant van Sir David Attenborough, vier sterren

Bart van der Put prijst in zijn recensie voor Het Parool de manier waarop geavanceerde apparatuur is ingezet, de muziekkeuze en voor Harry Piekema ‘de Nederlandse Sir Richard Attenborough’>

“Er werd door dertig medewerkers twee jaar gefilmd op plekken die voor het publiek niet toegankelijk zijn, met geavanceerde camera’s en apparatuur die in Nederland niet eerder op deze schaal voor dit doeleinde werden aangewend.

Het resultaat oogt dermate spectaculair dat een vergelijking met de BBC Earthserie zich opdringt, en dat effect wordt versterkt door een soundtrack waarin de muziek van componist Bob Zimmerman en het Metropole Orkest een grote rol vervult. De BBC heeft Sir Richard Attenborough, in de De nieuwe wildernis horen we de stem van Albert Heijnreclameman Harry Piekema, die zich beheerst van zijn taak kwijt en niet in beeld verschijnt.

We tellen onze zegeningen, al had het commentaar meer uitgebeend mogen worden, vooral wanneer er jolige termen als fly-inrestaurant voorbijkomen. Het valt echter te prijzen dat de makers ervoor waken dieren een menselijke rol of emoties toe kennen.”

Trouw: Polder krijgt allure van Afrikaanse savanne, drie sterren

Voor Trouw schreef Belinda van de Graaf een recensie die net een tikje minder bejubelend is dan critici van de overige dagbladen. De ‘schoolmeesterlijke stem’ van Piekema wekt enige irritatie op, net als de clichés die Van de Graaf tegenkwam:

“Ook een natuurfilm heeft structuur nodig, en daarvoor haakten de filmmakers vrij traditiegetrouw aan bij de kringloop van het leven, beginnend in de lente, bij de kuikens en kalveren. Vertedering alom, maar ook enige irritatie als de schoolmeesterlijke stem begint te vertellen over het wiel van het leven dat onder water begint, en het licht dat een nieuwe lente aankondigt.

Dergelijke clichés zijn ook de zilverreigers en ijsvogels te veel. Het drama moet ondertussen komen van het zwakke, zwarte veulen dat trillend op zijn benen moeite heeft de kudde bij te houden. Het is een van de dieren die antropomorfe eigenschappen krijgt toegedicht, zoals Bambi, het moederloze hertje in de Disney-klassieker. Het is best aangrijpend, zeker voor een familiefilm, maar wel in de geest van eten en gegeten worden, leven en dood.

De filmmakers die uit hun project ook een educatief programma destilleerden, hebben goed gekeken naar BBC-documentaires, ingefluisterd door Sir David Attenborough, en daar een Hollandse draai aan gegeven. Je houdt je adem in als de vos de ganzenkuikens nadert, maar mooist van al zijn de wilde paarden die de vrieskou trotseren door roerloos met hun kont tegen de wind in te gaan staan, op een steenworp hier vandaan.”

Omroep Brabant: gewoon prachtig

“Een stukje natuurlijk waarvan je niet weet dat we dat in Nederland hebben, en waar een prachtige film over is gemaakt”, aldus het oordeel van Omroep Brabant: