Veteraan bekent betrokkenheid bij onbekende executie in Indonesië

De foto die een jaar geleden opdook van een tiental Indonesische mannen dat dood in een greppel ligt, is inderdaad van een standrechtelijke executie uitgevoerd door Nederlandse militairen tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog. Dat zegt veteraan Harrie Nouwen (87) vandaag in een interview in NRC Handelsblad.

Nouwen heeft zichzelf herkend als de soldaat die op de foto gehurkt naast de greppel zit. De andere militair was zijn luitenant. Die heeft volgens Nouwen de 13 of 14 mannen doodgeschoten als vergelding voor een hinderlaag waar Nouwen en een andere collega in gelopen waren. Nouwen vertelt:

“Ze moesten knielen bij de greppel, met hun handen in hun nek. Pang pang pang. Binnen twee minuten waren ze allemaal dood.”

Het incident zou hebben plaatsgevonden in het dorp Gedong Tataan in Zuid-Sumatra. Volgens Nouwen gebeurde dit vlak voor het einde van de oorlog, in december 1949. Volgens historici is dit onwaarschijnlijk, omdat er na augustus van dat jaar een wapenstilstand gold. Waarschijnlijker is dat er het in maart 1949 gebeurde. Toen kwamen twee militairen uit het regiment van Nouwen om in het gebied bij Gedong Tataan, zo blijkt uit het overzicht van de gesneuvelden.

‘Geen reden om te twijfelen aan authenticiteit’

Desalniettemin heeft militair historicus Martin Elands, verbonden aan het Veteraneninstituut, “geen reden om te twijfelen aan de authenticiteit van het verhaal van Nouwen”. Veel feiten die hij in zijn verhaal noemt komen overeen met wat er over zijn regiment en het gebied bekend is. “We weten dat het gebied waar Nouwen zat erg onrustig was”, zegt Elands. Het bloedbad dat Nouwen in het interview beschrijft, was tot nu toe niet bekend. Nouwen, zelf telegrafist in het leger, heeft er toen geen verslag van mogen doen. “Ik heb in Indië een eed afgelegd, op koningin Wilhelmina, om alle geheimen uit het leger te bewaren.”

Na 64 jaar praat hij toch, omdat hij wil vertellen hoe het er in de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949) aan toeging.

“Wat je nu op televisie ziet in Syrië, wat mensen elkaar aandoen, dat deden wij ook. Zo was die oorlog. Daar is men in Nederland niet van op de hoogte.”

De andere foto herkent Nouwen niet

Zijn bekentenis komt een jaar nadat de Volkskrant twee foto’s publiceerde die waren gevonden in het fotoalbum van een inmiddels overleden veteraan uit Enschede, Jacobus Ridderhof. Historici beschouwden de beelden als uniek en authentiek, maar konden ze niet plaatsen. Een veteraan die samen met Ridderhof op Java diende, zei in NRC Handelsblad dat hij de beelden niet herkende.

Of de foto inderdaad op Sumatra gemaakt is en of Nouwen erop staat, is zonder andere getuigen niet met absolute zekerheid vast te stellen. Hoe de foto bij de soldaat uit Enschede terechtkwam, blijft onduidelijk. De andere foto die opdook, van drie mannen die schijnbaar in hun rug worden geschoten, kent Nouwen overigens niet. “Dat was niet bij ons.”

Indonesië-deskundige Harry Poeze vindt het verhaal van Nouwen grotendeels plausibel. “Een aantal zaken die hij benoemt zijn aantoonbaar juist. Dat niet alles klopt, is begrijpelijk na al die jaren. Er is verder onderzoek nodig om dit exact te situeren.”