Timmermans in Israël – vijf redenen waarom zijn bezoek gevoelig ligt

Minister Frans Timmermans is gisteren aangekomen voor een driedaags bezoek aan Israël en Palestina. De banden tussen Nederland en Israël waren altijd warm, maar zij zijn de laatste tijd ernstig bekoeld. Het bezoek van Timmermans ligt dus gevoelig.

Timmermans werd gisteravond weliswaar met alle egards onthaald, maar toch was de ontvangst ook kil. Want de betrekkingen tussen Nederland en Israël zijn niet meer zo vriendschappelijk als bijvoorbeeld onder Timmermans’ voorganger Uri Rosenthal.

Toen waren de banden nog zo goed dat Israël een eind meeging met een Nederlands initiatief om het vredesoverleg met de Palestijnen te hervatten, schreef NRC-correspondent Leonie van Nierop gisteren. Dat plan mislukte, maar toch.

Nederland onderhandelde vorig jaar in het geheim met Israël en de Palestijnen:

Dit jaar is de relatie behoorlijk verstoord. Timmermans zal vandaag en morgen daarom vooral benadrukken hoezeer Nederland Israël toch echt wel steunt. Hij zal onderstrepen dat Nederland er voorstander van is de Libanese Hezbollah op de terreurlijst te plaatsen. En niet te vergeten, hij zal benadrukken dat de handel tussen Nederland en Israël goed loopt: Israël exporteerde vorig jaar voor 2 miljard euro naar Nederland.

Timmermans’ kernboodschap zal dus zijn dat wij (Nederland) niet de boeman zijn. Maar er zijn vijf redenen waarom Israël dat wel denkt:

1. Voornemen producten uit illegale Israëlische nederzettingen te labellen
Het plan van Timmermans (uit maart) om producten uit de illegale Israëlische nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden een speciaal label te geven, is niet goed gevallen in Israël. Van Nierop legt uit:

Dat lijkt een onbeduidende actie – bovendien in overeenstemming met Europees consumentenrecht en plannen van de Europese Unie – maar Israël neemt het zwaar op. Jeruzalem is bang voor reputatieschade en vreest dat dit de eerste stap is op weg naar een handelsboycot.

Bovendien verwachtte Israël niet dat Nederland – zelfverklaard vriend van Israël – als één van de eerste landen in Europa zou overgaan tot etiketteringsmaatregelen.

Dat is inmiddels overigens ook niet meer het geval. Nadat Israël nadrukkelijk zijn ongenoegen had laten blijken, schrijft van Nierop, besloot Timmermans toch te wachten op directieven uit Brussel. En die zijn er nog niet.

2. Nederlandse wens zich te voegen naar Europese consensus over Israël
Ook de nieuwe houding van Nederland in Europa stuit Israël tegen de borst. Van Nierop:

Oud-minister Uri Rosenthal (VVD) wilde in Brussel nogal eens een afzonderlijk, pro-Israëlisch standpunt innemen en kritische EU-standpunten over Israël blokkeren. Timmermans zegt zich te willen voegen naar consensus in Europa.

Nederland onthield zich in november vorig jaar bovendien van stemming toen werd beslist over toetreding van Palestina als lidstaat van de Verenigde Naties. En Israël weet dat Timmermans als Tweede Kamerlid de Palestijnse zaak steunde.

3. Kritisch rapport van de Adviesraad Internationale Vraagstukken
En dan was er nog het rapport van de Nederlandse Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in april. In dit opvallend scherp getoonzette advies bepleitte de AIV een strengere politiek tegenover Israël. Van Nierop vat samen:

Nederland zou de economische en militaire betrekkingen moeten bevriezen of zelfs beperken als Israël doorgaat met bouwen van nederzettingen in bezet Palestijns gebied.

4. De brief van ‘Europese Eminente Personen’
Eind april werd deze brief naar EU-buitenlandcoördinator Catherine Ashton gestuurd. In de brief werd de Europese houding ten aanzien van Israël “apathisch”, “niet principieel” en “onverstandig” genoemd. Onder anderen Nederlandse oud-politici als Dries van Agt, Hans van den Broek en Laurens Jan Brinkhorst tekenden de brief. Daar was Israël niet blij mee.

5. Gelijke verdeling tijd bij bezoek aan Israëliërs en Palestijnen.
De voorbereidingen van het bezoek aan Israël verliepen ook al niet soepel. En het voornemen van Timmermans om ongeveer evenveel tijd met Israëlische leiders door te brengen als in de Palestijnse gebieden, werd in Israël niet gewaardeerd. Vanochtend was Timmermans in Israël, vanmiddag staat een bezoek aan de Palestijnse gebieden gepland.

Ook de Nederlandse plannen om de samenwerkingsraad met Israël (gepland voor dit najaar) eveneens te organiseren met de Palestijnen, vielen niet goed bij de Israëlische leiders in Jeruzalem.