Slapen in Amsterdamse brugwachtershuisjes

Een vertrouwd beeld in Amsterdam verdwijnt: de brugwachter die op zijn fiets voor schepen uitsnelt om op tijd de volgende brug open te doen. De stad gaat namelijk al zijn bruggen vanaf één plek bedienen, het kantoor van Waternet langs de Amstel. Daardoor komt op termijn rijk architectonisch erfgoed vrij: de 27 brugwachtershuisjes die sinds 1912 in de stad zijn gebouwd.

Architecten Marthijn Pool en Tjeerd Haccou, die samen met Sascha Glasl het bureau Space & Matter vormen, hebben het idee opgevat deze stadsjuweeltjes – ‘sweets’ – tot hotelkamers te transformeren. De culturele ondernemers achter het Lloyd’s Hotel, Suzanne Oxenaar en Otto Nan, willen ze inrichten en exploiteren.

Vanavond gaat in Arcam (Architectuur Centrum Amsterdam) de tentoonstelling open die ze over de mogelijke herbestemming van de huisjes hebben gemaakt. Sommige zijn ontworpen als integraal onderdeel van de brug, zoals in de tijd van Berlage en de Amsterdamse School. In de vorige eeuw moesten veel bruggen voor het autoverkeer worden verbreed en kwamen de huisjes hoog op een poot in het water ernaast te staan.

„Samen vormen ze een prachtige doorsnede van de architectonische ontwikkeling van de stad”, zegt Marthijn Pool. Van de 27 zijn er vier als monument aangewezen. De opening van een nieuwe brug mét huisje was vroeger een grote gebeurtenis. In de begeleidende publicatie laat Pool een foto zien van de feestelijke opening in 1937 van de Kinkerbrug: zwart van de mensen. „Nu zie je de brugwachtershuisjes uit je ooghoek, maar je fietst er zo aan voorbij.”

De architecten staan voor een aantal uitdagingen. Zo moet de monteur van de gemeente nog bij de machinekamer kunnen, maar voor de gasten moet dat juist onmogelijk zijn. En dan is er de kwestie van de maat. Het kleinste van allemaal, aan de Nieuwe Amstelbrug, is slechts acht vierkante meter groot. Haccou: „Gelukkig hebben alle huisjes al een toilet en een keukentje, die zaten er standaard in voor de brugwachter. Maar hoe krijg je in die acht vierkante meter ook een bed én een badkamer? Misschien moet het gewoon een badkamer worden, met een uitklapbed erin.” Het huisje bij de Oosterdoksdraaibrug daarentegen, de grootste, telt 65 vierkante meter. „Bij de Kortjewantsbrug staat een rond huisje. Dat vraagt natuurlijk om een Playboy-achtig rond bed!”

De architecten van Space & Matter zien een herwaardering van het water in de stad. Er zijn plannen voor vrachtvervoer over het water, voor drijvend wonen, voor watertaxi’s die je straks vanaf station naar je hotelkamer in zo’n huisje varen. Marthijn Pool: „Als we op deze manier hun cultuurhistorische waarde publiek toegankelijk kunnen maken, dan krijgen de brugwachtershuisjes een nieuwe rol in de stad waarbij ze het land met het water verbinden.”

‘Sweets’, t/m 21 sept. in Arcam, boek € 10, lnl: arcam.nl.