Terwijl Nederland het doorgaan van Anouk naar de finale van het Eurovisie Songfestival vierde alsof een nationaal trauma was overwonnen, hield een enkeling het hoofd koel. TROS-directeur Peter Kuipers verklaarde te midden van de euforie dat hij er niet aan moest denken dat Anouk ook echt zou winnen – want dan moest de TROS het festival volgend jaar samen met de AVRO organiseren. Daar voelde hij niets voor. Dat kostte namelijk geld. Veel geld. In Azerbeidzjan keken ze misschien niet op een paar miljoen, in Nederland lag dat een stuk moeilijker.
Anouk verlost ons van terreur van brutale wansmaak
Het verklaarde meteen de abominabele inzendingen van Nederland vanaf het moment dat de TROS het Songfestival onder zijn hoede had genomen – samen met Sieneke en Vader Abraham was alles op alles gezet om te voorkomen dat Nederland misschien per ongeluk zou winnen. Om die reden was Kuipers ieder jaar zelf met zijn entourage naar het organiserende land afgereisd – zorgen dat het niet goed kwam. Dat Joan Franka met haar indianentooi kraaienvals zong – alles volgens plan.
De TROS-directeur zit nu merkbaar met het succes van Anouk in zijn maag – en ook met Anouk zelf. Een paar jaar geleden nog maar zag de toekomst er immers heel anders uit. Heel Nederland, dat was zeker, zou in Volendam veranderen. Dagelijks de palingsoap op televisie, de ether gevuld met de matte jongenslyriek van Nick en Simon, de spontane Monique Smit voor de kinderprogramma’s en Jan Smit verder vierentwintig uur per dag overal, tot en met het commentaar op het Songfestival.
Een dwars TROS-programma als Dit was het nieuws moest weg. Het lag gewoon niet echt goed in Volendam, waar Geert Wilders de held was. Jammer.
In Nederland is iedere strijd allereerst een sociale strijd. De afgelopen jaren stonden in het teken van het assertieve neonationale gevoel, waarbij uit naam van „het volk” alles herkenbaar Nederlands moest worden of blijven. Kwaliteit was zo’n woord; als veel mensen het leuk vonden, dan was dat kwaliteit genoeg. Het was een mengeling van nostalgisch verlangen en een diepliggend gevoel van miskenning. Die emotie werd politiek en commercieel genadeloos uitgebuit: Wilders met zijn Limburgse zuurvlees, Linda de Mol met Ik hou van Holland, het prachtblad en de radiozender 100 % NL, de melk „gegarandeerd van de Hollandse weide” van FrieslandCampina, het bedrijf dat ook Appelsientje Multi Vitamientje Hollands Fruit op de markt bracht (waar geen Hollands fruit in zit, zoals Pickwick Dutch Tea Blend geen Hollandse thee is).
Het cliché in die jaren luidde dat Nederland de blik nog enkel op zichzelf gericht had. Maar er was helemaal geen blik meer – het was één groot zwelgen in quasi-Hollandse meuk. Peter Beense en Grad Damen liepen zich al warm voor het Songfestival. De zoon van René Froger scheen ook best een beetje te kunnen zingen.
Dat het succes van Anouk nu zo heftig wordt gevierd door mensen die de afgelopen jaren vooral hebben gescholden op dat idiote Songfestival is gemakkelijk verklaard: behalve het onuitroeibare verlangen om internationaal gezien te worden, gaat het vooral om een afrekening binnen het milieu: eindelijk verlost van de terreur van de brutale wansmaak. De nieuwe opstandigheid deed zich al gelden in het rumoer rond het kreupele Koningslied, die typisch Hollandse mengeling van geleend pathos en vals sentiment, waarmee de artiesten uit naam van de populaire smaak een plaatsje naast de Troon opeisten.
No way.
En nu blijkt een authentiek, intens droevig en mooi gezongen lied ineens te scoren op het Songfestival. Geer en Goor vlogen uit pure paniek als kippen in het gaas; geen gelegenheid bleef daarna onbenut om het liedje van Anouk zwart te maken. Luister een minuut naar L.A. The Voices en je begrijpt waarom.
De Tros-directeur, die eerder zijn uiterste best deed omAnouk buiten de deur te houden maar moest zwichten toen Nederland onder zijn verantwoordelijkheid jaar in, jaar uit een modderfiguur sloeg, kiest nu noodgedwongen de vlucht naar voren. Kuipers: „Nu gaan we ervoor. We gaan lekker naar de finale. Wat een wereldwijf.”
Maar niet winnen dus.
Mannen die vrouwen een „wereldwijf” noemen. Als ik Anouk was, zou ik ver uit zijn buurt blijven.
Wat je ziet is het begin van een kentering. De Volendamisering van Nederland, eindeloos opportunistisch aangejaagd en afgekondigd door mannen als Peter Kuipers, lijkt tot staan gebracht. Er zijn te veel mensen die er genoeg van hebben.