Hamburger bestellen? Dat is dan 250.000 euro

Stel je eens een hamburger voor die gegroeid is uit twintigduizend reepjes spierweefsel. Klinkt als een enge experimentscène uit een sciencefictionfilm. Maar kweekvlees is in Nederland al jaren geen wetenschapsdroom meer. Over een paar weken presenteert dr. Mark Post, hoogleraar vasculaire fysiologie aan de Universiteit Maastricht, eindelijk zijn hamburger-uit-een-bakje.

Hamburgers kweken doe je zo

Hoe doe je dat eigenlijk, een hamburger kweken? Het proces is in beginsel vrij simpel: je groeit cellen in een petrischaaltje. Je weet wel, zo’n klein rond schaaltje uit CSI waarin ze met een wattenstaafje peuren en dan een schimmelachtige substantie in groeit. In dit geval zijn er uiteindelijk meer dan 50 miljard stamcellen van rundergehakt nodig, die uiteindelijk uitgroeien tot een volwaardige hamburger. Een hamburger uit een bakje dus. The New York Times pakte vandaag uit met een groot artikel over het onderzoek van Post. Daarin lees je de uitgebreide versie van het kweekproces.

Hoe ziet zo’n gekweekte burger er dan uit? Nou, zo:

Maar het alternatief voor de vleesproductie is niet goedkoop

Uiteraard is het niet goedkoop om een bakje vlees te kweken. Sterker nog: Posts hamburger kost zo’n 250 duizend euro. NRC-wetenschapsredacteur Hester van Santen schreef vorig jaar dat de subsidie voor kweekvlees vanuit de Nederlandse overheid geen lang leven beschoren was:

“Tussen 2005 en 2009 investeerde het ministerie van Economische Zaken 2 miljoen euro in onderzoek naar het kweken van vlees. Dat zou in de toekomst een milieuvriendelijker alternatief voor de huidige vleesproductie kunnen worden. [...] Daarna was het met het kweekvleesonderzoek in Nederland, op twee kleine projecten na, afgelopen. [...] Post wilde verder, maar had geen geld. Tot vorig jaar zomer een filantroop zich meldde die 300.000 euro doneerde zodat Post een gekweekte hamburger kon maken.”

Hamburger-uit-bakje binnenkort op bordje in Londen

De pers in Londen krijgt de hamburger dan voor het eerst voorgeschoteld. Wanneer is nog niet precies bekend, op welke locatie ook niet. nrc.nl belde uiteraard even met Post, die laat weten dat het stukje vlees wel als een echte hamburger wordt gepresenteerd, “met alles erop en eraan. Op een duur broodje, dat mag ook wel voor die prijs”, grinnikt Post. Wat betreft die presentatie: de wetenschapper is ondertussen wat obstakels tegengekomen:

“De voorwaarden voor de presentatie aan de pers zijn toch anders dan de omstandigheden in een lab. Zo weten we niet hoe het materiaal zich gedraagt onder invloed van lampen en dergelijke, dus dat moesten we nog testen. Net als het proefbakken natuurlijk. Daarvoor was ook extra materiaal nodig.”

Aha, dus daarom duurde het zo lang voordat het publiek het nieuwbakken lapje vlees onder ogen krijgt. Post kweekt al ruim twee jaar vlees, en wilde vorig jaar november al zijn lapje tentoonstellen maar dat ging dus nog niet vanwege andere factoren. Logisch wel, aldus Post: “Als je twee keer zoveel materiaal moet maken, duurt dat twee keer zo lang.” Maar ze zijn er dan toch binnenkort klaar voor. Komt er ook een Bekende Chef á la Gordon Ramsay of Jamie Oliver om de hamburger te flippen?

“Nee, daar zijn we wat terughoudender mee geweest. We wilden de presentatie een meer wetenschappelijk karakter geven dan een showkarakter.”

Dit stukje vlees is trouwens niet het echte eindproduct. Vlees ontleent smaak aan het vet dat erin, erop of eraan zit. En daar is Post nog mee bezig, dus dat zit er nog niet in. Maar het smaakt wel echt naar vlees, vertelt hij.

Voorstanders vs. de tegenstanders

Er wordt al jaren aan dit soort alternatieven voor vleesproductie gewerkt. We kennen allemaal wel de sojamelk en tofublokjes, maar tot op heden blijft kweekvlees achter. Volgens de voorstanders zou kweekvlees het water-, land- en energieverbruik dat nodig is om vlees te produceren enorm kunnen terugdringen. Maar het zou ook de uitstoot van broeikasgassen, een andere bijkomstigheid van de vleesproductie, kunnen verminderen.

Bekijk ook deze presentatie over Posts onderzoek, waarin hij de alternatieven voor de vleesproductie uiteenzet:

Volgens de tegenstanders is kweekvlees is te duur. Tel daarbij op dat Posts kweekvlees is gemaakt van dierlijke materialen die in de toekomst vervangen moeten worden door alternatieven die niet van dieren afkomstig zijn. Dit geldt volgens Post niet voor de stamcellen: “Deze zullen altijd van dieren afkomstig blijven, anders zou het geen vlees zijn.” Het zal tot die tijd nooit helemaal diervrij zijn. Om dat te kunnen bereiken, is uiteraard meer geld nodig. Vandaar ook de presentatie aan de pers, zegt Post, maar hij wil ook laten zien dat het kan:

“Het is geen futuristisch idee. We willen laten zien dat het wel mogelijk is om vlees te kweken en om daarvoor dus meer geld beschikbaar te laten komen.”