Cabaret
Buiten schot, door Diederik van Vleuten. Gezien: 17/4 in de Stadsschouwburg, IJmuiden. Tournee t/m 31/5 en volgend seizoen. Inl: bunkertheaterzaken.nl ****
Noem hem een docerend cabaretier. Na zijn succesvolle solodebuut met Daar werd wat groots verricht, waarin hij zijn Nederlands-Indische familiebanden in de context van de wereldgeschiedenis plaatste, past Diederik van Vleuten in Buiten schot een vergelijkbaar procedé toe.
Ditmaal gaat het over de Eerste Wereldoorlog – en over de sporen die daarvan nog te vinden zijn in de bewaard gebleven brieven die twee van zijn voorvaderen, op jeugdige leeftijd in Nederland ondergebracht bij familie, tussen 1914 en 1918 naar hun „lieve paps en moes” op Java stuurden. En ook van dat materiaal weet Van Vleuten een beeldende vertelling te maken, waarin de grote geschiedenis en de petit histoire als vanzelfsprekend samengaan.
Een vol programma – in het begin zelfs ietwat overladen – is Buiten schot wel. Er moet nu eenmaal veel worden uitgelegd. Over de oorlog in kwestie, de betrokkenheid van diverse familieleden en de „slagveldvakantie” die Van Vleuten op zijn twintigste naar België en Noord-Frankrijk maakte met zijn vader en een oudoom.
Maar als dat kader eenmaal is geschapen, verdwijnt de gejaagdheid en schakelt hij – in de zorgvuldige regie van Berend Boudewijn – met groot verteltalent tussen alle verhaalbronnen heen en weer.
Met anekdotes en veelzeggende scènes uit de loopgraven, op een lichte, nooit larmoyante toon. En soms ook ironiserend, met geestige terzijdes die vaak voortvloeien uit een vergelijking tussen vroeger en nu.
Zoals de opmerking, over een terrorist uit 1914, dat zo’n figuur in de tegenwoordige tijd meteen een column in Nieuwe Revu zou hebben gekregen.
Zelf noemt Van Vleuten zich „een nostalg” die ook expliciet zijn motivatie onder woorden brengt: „Ik geef dit soort verhalen door omdat ze anders verloren gaan.” Daaruit klinkt oprechtheid en de drang tot vertellen wat er is gebeurd.