Nicolás Maduro wint Venezolaanse presidentsverkiezingen nipt

Hugo Chávez’ opvolger en interim-president Nicolás Maduro heeft nipt de presidentsverkiezingen in Venezuela gewonnen, werd vroeg vanochtend duidelijk. Hij won volgens de kiesraad met een meerderheid van slechts zo’n 300.000 stemmen. Oppositiekandidaat Capriles erkent zijn overwinning niet.

50,7 procent van de stemmen ging naar Maduro tegenover 49,1 procent voor oppositiekandiaat Henrique Capriles. De opkomst lag op 78 procent, minder dan de 80 procent in oktober, toen Chávez nog werd herkozen met een meerderheid van bijna 11 procent. De verwachting was dan ook dat Maduro met zeker 10 procent meerderheid zou winnen, zegt buitenlandredacteur Ykje Vriesinga:

“Hij lijkt nu te hebben gewonnen met een onverwacht kleine marge. Blijkbaar is er dus veel minder steun voor het doorzetten van de lijn van Chávez dan vooraf werd gedacht. Als je daar bij rekent dat Maduro nog een voordeel had door zijn positie, is zijn overwinning niet sterk. Veel mensen voelden zich door de dood van Chávez uit rouw verplicht voor hem te stemmen, en door zijn positie als plaatsvervangend president kwam hij veel vaker op televisie. Volgens de oppositie heeft hij bovendien overheidsgeld kunnen gebruiken om zijn campagne te financieren. Als je die factoren weg zou halen, had Maduro het niet gered.”

De stemmers lijken volgens Vriesinga dus nu toch meer vragen te stellen bij hoe het er nu in het land aan toegaat.

Van buschauffeur tot president

Maduro, een vijftigjarige voormalige buschauffeur, groeide uit tot een invloedrijk politicus onder Chávez. Hij was parlementsvoorzitter, minister van Buitenlandse Zaken, vice-president en, sinds de dood van Chávez, president. Chávez wees hem voor zijn dood als opvolger aan. Maduro wil de socialistische revolutie van Chávez voorzetten, terwijl de veertigjarige Capriles als voornaamste boodschap had dat het regime van Chávez Venezuela richting de ondergang heeft gebracht.

In reactie op de overwinning staken aanhangers van de winnaar vuurwerk af en reden ze toeterend door de straten van hoofdstad Caracas. Maduro sprak de menigte vanuit het presidentiële paleis toe en noemde zijn overwinning het bewijs dat Chávez “onoverwinnelijk blijft, dat hij blijft winnen”. Hij riep de oppositie op tot het behouden van de vrede en gaf aan bereid te zijn de uitslag op verzoek van de oppositie nog eens te laten controleren.

Capriles erkent overwinning niet

Stemmers voor Capriles sloegen uit protest op potten en pannen tijdens de overwinningstoespraak van Maduro, meldt persbureau Reuters. Oppositieleider Capriles weigert zich bij de door de kiesraad bekendgemaakte uitslag neer te leggen. Hij gaf tijdens een persconferentie aan een hertelling te willen en de overwinning van Maduro voor die hertelling niet te accepteren.

Volgens hem hebben er duizenden onregelmatigheden plaatsgevonden tijdens de stemming en is Maduro’s overwinning onwettig. Capriles’ medewerkers kwamen bij een eigen telling tot “een uitslag die verschilt van de vandaag uitgebrachte uitslag”.

Volgens Vriesinga lijkt de meeste fraude voorafgaand aan de verkiezingsdag al plaats te vinden, door het voordeel dat de zittende president heeft en het gevoel van verplichting bij bijvoorbeeld ambtenaren om te gaan stemmen, en dan vaak ook op de zittende kandidaat te stemmen.

Een diep verdeeld land

De weigering van Capriles om de uitslag te accepteren verhoogt de vrees op verdere politieke onrust in Venezuela, maar buitenlandredacteur Vriesinga verwacht niet dat het uit de hand zal lopen. Ze schreef eerder in NRC over het verdeelde land:

Na veertien jaar Chávez is Venezuela een diep verdeeld land. Terwijl de president zijn loyale kiezers letterlijk in zijn armen sloot, haalde hij fel uit naar critici. Wie zijn ‘socialisme van de 21ste eeuw’ niet steunde, sabelde hij neer als een landverrader en vijand van het volk.

De polarisatie verdiept zich in de verkiezingscampagne. Maduro, die door Chávez werd aangewezen als zijn gewenste opvolger, begon de oppositie de afgelopen maanden al zwart te maken. De strategie van de socialisten draait om emotie. Ze verkopen het ‘chavismo’ met positieve gevoelens als liefde, respect en hoop, zei de Venezolaanse analist Oscar Schémel in een recent gesprek. De oppositie staat voor uitsluiting, arrogantie en terugkeer naar het verleden.