‘De Russen, zij zijn zo goed.’ Zo ging het precies 200 jaar geleden

President Poetin staat een koud welkom te wachten, vanmiddag op zijn bliksembezoek aan Nederland. Hoe anders was de sfeer precies tweehonderd jaar geleden, toen de Nederlander Dirk Willem Stoopendaal “De INTOGT der RUSSEN in Nederland, of DE ONVERWACHTE REDDING” schreef, een tooneelspel, met zang.

Vlecht nu kranssen, strooi nu bloemen
Voor de Russen, zij zijn zo goed.
Eeuwig zal de naneef roemen
Van deez’ dappren heldenstoet!

Zo zingt het koor van ‘jongelingen, voorgegaan door drie schoolmeesters’. “We zijn een beetje vergeten dat onder andere de Kozakken ons in 1813 bevrijd hebben van de Fransen”, zegt Jos Schaeken, hoogleraar Slavische en Baltische talen en cultuurgeschiedenis aan de universiteit Leiden, die de tekst toevallig tegenkwam, in een telefonische toelichting. In 1813 ontstond het Koninkrijk der Nederlanden, “en daar hebben de Russen ons maar mooi mee geholpen”.

Zo bezien is 2013 toch een jubeljaar, ook al wordt er volgens de organisatoren van het Nederland-Ruslandjaar dat met het bezoek van Poetin vandaag officieel van start gaat, geen historische gebeurtenis herdacht of gevierd. “Het Nederland-Ruslandjaar vindt plaats in de Russische traditie van ‘bilaterale jaren’”, schrijft de organisatie.

Het toneelspel van Dirk Willem Stoopendaal, auteur van meerdere kluchtspelen, kwam Schaeken tegen tijdens een zoektocht door Google Books. “Ik was op zoek naar tweetalige woordenboekjes die in 1813 in Nederland werden uitgegeven, omdat de Nederlanders de Russen probeerden te verstaan. Zo’n boekje telde dertig-veertig bladzijden - het was de Hoe en Wat in het Russisch van die tijd.” In de boekjes stonden ook de militaire rangen opgenomen.

Het Russisch werd fonetisch weergegeven:

De kwaliteit van de taalgidsjes liet volgens Schaeken te wensen over. “Er waren meerdere varianten in omloop, allemaal omgezet van Hoogduits-Russische woordenboekjes, en allemaal met wilde fouten vanwege die omzetting”.

In zijn toneelspel laat Stoopendaal de schoolmeester voorstellen om maar gewoon te dansen voor de Russen:

Laten wij dan, zonder missen.
Springen, gelijk hagendissen,
En als exters op een voet
En, ter eere van de Russen,
Dragen strik , orange-lussen
Op de rok en op den hoed.

Waarop een leerling snedig antwoordt:

Ha ha ha, lieve heer schoolmeester! wilt gij ons als exters en hagedissen laten springen op een voet? Dat zal een fraaije hinkelpartij zijn!

Het toneelstuk is in zijn geheel te lezen op Google Books.