Strips hebben ons veel gegeven. Een van de verworvenheden is dat we sinds de strip creatiever zijn geworden met het nabootsen van klanken. In strips worden gebeurtenissen vaak gelardeerd met grote letters waarmee de klank van het gebeurde wordt overgebracht. Een auto rijdt weg: ‘Vrooooommmmmm!!!’ Een vliegtuig vliegt laag over: ‘Roooaaaaarrrrr!!!’. Dat lees je niet in normale boeken. ‘Zoef!’ En wég zijn onze helden.
Lasergeweren doen ‘zap!’. En kogels doen van ‘fieuw!’
Gevechten zijn ook bronnen van goede geluiden. ‘Wham!’ ‘Baf!’ en het meer komische ‘Snok!’. Zijn er explosieven in het gevecht betrokken, dan is ‘kaboem!’ van de partij. Lasergeweren doen ‘zap!’. En kogels doen van ‘fieuw!’.
Ook in de tekstballonnen komen klanknabootsingen voor. In Jan, Jans en de kinderen wordt een uitspraak regelmatig begonnen met ‘proest’. ‘Burp’ komt ook voor. En ‘grrr’. Terwijl niemand in het echte leven natuurlijk ooit ‘grrr’ zegt, in een strip komt het realistisch over. Donald Duck roept soms verbaasd: ‘Wak!’ Maar dat is meer omdat hij zijn roots als eend niet wil verloochenen.
Een van mijn lievelingsuitroepen in strips is ‘eek’, uit Suske en Wiske. ‘Eek’ vergezelt momenten van schrik. Misschien is dit een Engels woord, dat eigenlijk als ‘iek’ uitgesproken dient te worden. Maakt niet uit. (Terzijde: Ik kan niet anders dan de designer Piet Hein Eek associëren met het Vandersteen-imperium.)
Omdat ieder weldenkend mens strips heeft gelezen en ze waarschijnlijk nog steeds leest, sluipen de striponomatopeeën onze spreektaal in. „Het was zo glad, ik ging echt wham op mijn bek.” De stripklank voor verbazing is ‘hunk’; daarom zeg ik al zeker dertig jaar bij tijd en wijlen: „Hunk?” Ook heb ik weleens iemand, Wiske indachtig, ‘eek’ horen zeggen.
De klanknabootsingen staan niet vast. Wie vindt dat een stomp in de buik van een dikke man klinkt als ‘vlonk’, kan dat gewoon gebruiken. Dat maakt dit type onomatopee misschien wel zo leuk. Er zijn geen regels, en je voelt vanzelf of het geluid goed getroffen is of niet. Een olievat dat onder water tegen een boot botst: je kunt er makkelijk ‘kongkongkong’ bijzetten.
Ik zou trouwens graag een stripgeluid willen hebben voor dingen die geen geluid maken. Zoals het swipen op de iPhone. Ik stel voor: vip… vip… vip.