Russische geheime dienst wilde asielzoeker rekruteren

De Russische staatsveiligheidsdienst FSB heeft meerdere malen geprobeerd om Aleksandr Dolmatov, de asielzoeker uit Moskou die vorige week donderdag zelfmoord pleegde in het uitzetcentrum op Rotterdam Airport, te rekruteren. Dat schrijft NRC Handelsblad vandaag.

Zijn advocaat Marq Wijngaarden uitte na zijn dood het vermoeden dat Dolmatov in Nederland is geïntimideerd. Volgens zijn vluchtverhaal, dat door de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) afgelopen zomer is opgetekend en door NRC is ingezien, benaderde de FSB hem in 2008 voor het eerst.

Dolmatov koesterde toen openlijk sympathie voor de radicale “nationaal-bolsjewistische” oppositiegroep van activist/schrijver Edoeard Limonov. In 2011 ging de FSB een stap verder en stelde voor dat hij op kosten van de Russische overheid naar Europa zou gaan, daar zou gaan werken en lid zou worden van een “organisatie”. Dolmatov zou “de rol van een verrader moeten spelen”, vertelde hij in een van de gesprekken die hij na zijn vlucht naar Nederland in juni 2012 met de IND had. Dolmatov weigerde hieraan mee te werken, maar zei wel dat hij zich “gevleid” voelde door het verzoek.

Eerste contact met FSB via werk als ingenieur

Het eerste contact tussen Dolmatov en de FSB kwam in 2008 tot stand via zijn werkgever, een bedrijf bij Moskou dat tactische raketwapens bouwt. Dolmatov was daar in 2004 aangenomen als ingenieur. Naar eigen zeggen had hij geen functie met vertrouwelijke kennis over ‘staatsgeheimen’. De directeur veiligheid van de onderneming verklaarde ná zijn vlucht naar Nederland in juni 2012 in een Russische krant dat Dolmatov wel vertrouwelijk werk deed.

In 2011 volgde het tweede contact, het voorstel om voor de FSB naar Europa te gaan. Dolmatov begon toen een actievere rol te spelen in de beweging van Limonov. Dat activisme bereikte zijn climax tijdens de uit de hand gelopen demonstratie tegen de herverkiezing van president Poetin op 6 mei van dat jaar. Dolmatov werd toen gearresteerd en na zijn vrijlating door de FSB gevolgd en naar eigen zeggen ook geïntimideerd.

IND dacht dat Dolmatov geen risico liep in Rusland

Hoewel de IND zijn vluchtrelaas geloofwaardig achtte, wees de dienst zijn asielverzoek in december 2012 af. De straf op zijn illegale activiteiten zou zo laag zijn (omgerekend 12,50 euro boete volgens de toen geldende wet) dat hij volgens de IND terug in Rusland amper risico liep. Bovendien vond de IND zijn vliegreis op 8 juni naar Kiev, die niet door de Russische grenswacht op het Moskouse vliegveld Domodedovo werd tegengehouden, een reden om het gevaar laag in te schatten.

Vanuit Oekraïne reisde Dolmatov naar Nederland. Daar maakte hij vorige week donderdag in het uitzetcentrum een eind aan zijn leven. Staatssecretaris Teeven heeft een onderzoek naar zijn dood ingesteld. De moeder van Dolmatov gelooft niet dat haar zoon zelfmoord heeft gepleegd. Koningin Beatrix noemde de dood van de activist in een reactie een tragedie.