Maak eens een echt feestje van nivelleren. Zet rijken in het zonnetje

‘Dames en heren, mag ik een warm applaus voor Charlene De Carvalho-Heineken, Frits Goldschmeding, Wijnand Pon, Dik Wessels en John de Mol. Met een gezamenlijke belastingafdracht van liefst 50 miljoen euro hebben de vijf rijkste Nederlanders het afgelopen jaar zevenhonderd hartoperaties, tachtig nieuwe heupen, veertig psychiatrische opnames, vijfhonderd liter insuline en tachtig kilo antidepressiva bekostigd.’

‘Klappen nu met die zwakke schouders van jullie. Dat kan harder! Ook jij daar vooraan, met die slobbertrui! Hans Spekman is de naam? Haal die handen eens uit je zakken, je bent verdorie te gast op hun feestje! Kijk deze gulle miljardairs eens in de ogen en dank ze voor alle goede zorgen. Niet zo morren, maak maar eens een hartelijk gebaar! Nee, houd die consumptiebonnen maar bij je. Deze superbelastingbetalers willen enkel een bedankje.’

‘Welkom, dames en heren. Welkom bij het Jaarlijkse Nivelleringsfeest in de Amsterdam Arena. Vandaag eren we de belastingbetalers. Dankzij deze grootverdieners kunnen wij de deur van de huisarts platlopen, medicijnen slikken als Smarties, urenlang op de sofa emmeren bij de psych en ons laten opereren met de modernste technieken. De vijf harde werkers hier op het podium zijn slechts het topje van de ijsberg. Kijk, daar in vak A zit Wassenaar. In vak B Laren. Zwaai maar naar ze! Wat een feest, mensen. Wat een feest! Kom naar beneden, hooginkomens. Dan krijgen jullie van de laaginkomens een knuffel. Nivelleren is een feest!’

Hoezo, leuker kunnen we het niet maken?

Helaas. Zo gaat het er in werkelijkheid niet aan toe. Er is geen Jaarlijks Nivelleringsfeest. Er is geen gastheer die topinkomens in het zonnetje zet. En al helemaal geen stadion vol socialistische slobbertruien die de kapitalistische krijtstreeppakken op de sterke schouders kloppen. In het huidige stelsel wordt solidariteit geëist. Op de meest onbeholpen manier: via een brief van de Belastingdienst met daarop het woord ‘AANSLAG’. De brutaliteit! Heb je daar even geen zin in, bijvoorbeeld omdat je klanten liever met koffers cash betalen, dan trapt de FIOD je deur in. Tussen gever en nemer staat de transactiestaat in zijn meest afschrikwekkende en ondankbare gedaante.

Dat kan anders. Allereerst moet de Belastingdienst af van de slagzin ‘Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker’. Helemaal de verkeerde insteek, want geven moet je juist een goed gevoel geven. Dat het leuker kan, bewijst voorgaand fantasietje. En dat het leuker moet, blijkt uit het onlangs verschenen SCP-rapport Meebetalen aan de zorg. De onderzoekers kwamen na gesprekken met tientallen respondenten met een aantal verontrustende bevindingen:

“Het is lastig om burgers te bevragen over kosten en financiering van de zorg. Hoewel de zorg een onderwerp is waar iedereen een mening over lijkt te hebben, is het kostenbewustzijn van zorgvragers vaak niet sterk ontwikkeld. Immers, veel kosten zijn niet direct zichtbaar voor burgers doordat ze via belastingen en premies worden betaald.”

“Alle gespreksdeelnemers zien solidariteit als een groot goed, maar mensen zijn zich er nauwelijks van bewust hoe het zorgstelsel in Nederland gefinancierd wordt. Men beseft wel dat men een (nominale) premie voor de (basis)zorgverzekering betaalt en  kan kiezen voor een zorgverzekeraar en voor het al dan niet afsluiten van een aanvullende verzekering, maar staat nauwelijks stil bij het feit dat men ook via de werkgever betaalt en awbz-premie afdraagt.”

“Welke maatregel de overheid ook kiest om de zorgkosten in de hand te houden of op een andere manier te financieren, duidelijk is in ieder geval wel dat er nog veel geïnvesteerd dient te worden in het informeren van de burger. Dan gaat het bijvoorbeeld om de kosten die burgers zelf én de overheid op dit moment maken voor de zorg en de achterliggende ontwikkelingen die bijdragen aan de kostenstijging. Mensen zijn vaak best bereid om meer te betalen voor de zorg, als zij dan maar wel het idee  hebben dat hun geld goed gebruikt wordt.”

Ofwel: het huidige stelsel camoufleert de solidariteit.

Misschien kunnen we een begin maken met duidelijke rekeningen. Stuur patiënten jaarlijks een kwitantie met daarop daadwerkelijk gemaakte kosten voor hun ziektebed, medicijnengebruik of geestelijke gezondheidszorg. Voor sommigen zal dat een paar tientjes zijn, voor anderen duizenden euro’s. Patiënten kunnen dan bij zichzelf te rade gaan of ze de staat (lees: de belastingbetalers) op kosten jagen. En of alle bezoekjes aan de huisarts wel echt nodig zijn geweest. Dankzij ons nivellerende zorgstelsel hoeven ze maar een fractie van de rekening te betalen, het gaat om het kostenbesef.

Tegelijkertijd ontvangen de netto betalers een specificatie van hun belastingafdracht. Hoeveel doktersbezoeken- en ingrepen hebben zij voor anderen betaald? Inzicht daarin zal het draagvlak voor het zorgstelsel alleen maar ten goede komen. Donateurs van stichtingen krijgen immers ook nieuwsbrieven.

Ten slotte kunnen we wat aan de informatievoorziening rondom accijnzen doen. Pakjes sigaretten communiceren dat je van roken ernstig ziek kunt worden of zelfs doodgaat. Beter is om te communiceren dat je met het kopen van een pakje sigaretten ‘slechts één euro bijdraagt aan een toekomstige chemokuur’. Dat zet pas echt aan het denken.

In ieder geval moet dat Jaarlijks Nivelleringsfeest er komen. Liefst georganiseerd door PvdA-voorzitter Hans Spekman die tot ergernis van velen nivelleren tot “feest” uitriep. Laat hem maar live op televisie, vanuit een callcenter met socialisten, bellen naar John de Mol. We kennen het format van grote inzamelingsacties bij natuurrampen. ‘Dag John, Hans hier. We hebben nog financiering nodig voor vijftig bypassoperaties. Als jij de helft betaalt, regelt Diederik de andere helft bij premier Rutte. Deal? Mooi! Bos bloemen komt naar je toe.’

Volg de auteur op Twitter