September 1982. De aanleg van de A27 bij Utrecht kost 672 bomen van landgoed Amelisweerd. Terwijl de actievoerders nog bij de rechter zitten om de kap met een kort geding te voorkomen, laat D66-minister Zeevalking de bomen vellen. „Een litteken voor de democratie”, volgens de actievoerders.
Oktober 2012. Demissionair VVD-minister Schultz van Haegen wil dezelfde A27 bij Utrecht verbreden tot twee keer zeven rijstroken. Dat zal ten koste gaan van nog eens 100 tot 150 bomen van landgoed Amelisweerd, al wil de minister die herplanten. Sinds de verkiezingen is er geen meerderheid meer voor het plan. Toch wil Schultz het „doordrukken”, zegt Jan Korff de Gidts (66), een van de ‘Vrienden van Amelisweerd’ die vandaag naar Den Haag reisden om bij spoedoverleg over de A27 te zijn. Ook in 1982 was hij erbij.
Elders lijkt het linkse activisme van de jaren zeventig en tachtig al lang verdwenen. Waarom houdt juist deze groep, bij dit bos, zo lang stand?
De Vrienden van Amelisweerd, zegt Jan Korff de Gidts, is geen actiegroep. Van oorsprong is het een clubje wetenschappers, dat begin jaren zeventig geïnteresseerd raakte in de opkomst van snelwegen. Ze verdiepten zich in alternatieven voor de geplande Rijksweg 27 bij Utrecht, en probeerden die met de overheid te bespreken. Later kwamen er burgers bij die het bos, dat nu jaarlijks anderhalf miljoen bezoekers trekt, wilden behouden.
Toen begin jaren tachtig de kap van de bomen naderde, vormden ze met krakers en anti-kernenergieactivisten het Landelijk Amelisweerd Kommitee, dat met boomhutten het bos bezette. Achteraf een „enge tijd”, zegt Korff de Gidts. Op de acties kwamen mensen af die graag demonstraties uit de hand lieten lopen. „Terwijl wij de dialoog wilden voortzetten.” De ruiten van zijn huis werden ingegooid. Hij werd telefonisch bedreigd. Hij dacht door boze onderaannemers, die wilden beginnen met de aanleg van de weg. „Later bleek het een burger te zijn die niet alles op een rijtje had.”
De A27 kwam er, maar meer aan de rand van het bos dan eerder gepland. En gelegen in een diepe betonnen bak, waardoor er minder bomen hoefden te verdwijnen.
De Vrienden van Amelisweerd is nu een groep vijftigplussers met 1.500 abonnees die rapporten publiceert, veelal betaald door het bedrijfsleven. Sinds vrijdag is de groep actief op Facebook. Ze willen een maximumsnelheid van 80 op de Utrechtse Ring, beter openbaar vervoer, inzet van de elektrische fiets. Het gaat al lang niet meer alleen om landgoed Amelisweerd. „We richten ons op de vraag in wat voor stad we willen leven.”
Het actieverleden leeft door, maar vooral symbolisch. Mensen die vandaag meereisden naar Den Haag, werden opgeroepen een rol klimtouw over de schouders te leggen. Als er echt moet worden geklommen, belt Korff de Gidts GroenFront, ‘steungroep voor radicale milieu-activisten’. Die heeft vorig jaar weer een boomhut gemaakt in het bos. En gaf er zondag een cursus boomklimmen.
GroenFront ging niet mee naar Den Haag, maar volgt de zaak op de voet. „Zeker in zo’n gebied moeten we gewoon van de snelwegen af, zodat de bossen zich kunnen herstellen”, zegt woordvoerder Peter Polder, die bij de aanleg van de A27 nog „in de luiers” lag. „Als ze weer gaan kappen, gaan wij weer in de bomen hangen.”