Treft traditionele media blaam voor de rellen in Haren?

Hebben de media schuld aan de onlusten die afgelopen vrijdag plaatsvonden in Haren? Het is een vraag die bij de analyse van de rellen in het Groningse dorp geregeld gesteld wordt. Een prangende vraagt blijkt het, want de media zelf zijn verdeeld over het antwoord.

Beschamend optreden van traditionele media

“Wie jong is en zin heeft in een feestje moet naar Haren komen.” Dat was volgens radiopresentator Joost Eerdmans de boodschap van de traditionele media op vrijdagavond. Er was toen nog niets aan de hand, het waren grappige, wellicht wel onschuldige oproepen. Een paar uur laten brak echter grof gezegd de pleuris los. Deels de schuld van de media, zei de presentator van radioprogramma Avondspits gisteren. Het optreden van onder andere RTL, NOS en De Wereld Draait Door noemde hij zelfs beschamend. Eerdmans in zijn eigen programma:

Dagenlang hebben radio, tv en kranten het foutje van de arme Merten onder het vergrootglas gelegd. Ja, dan kun je op je vingers natellen dat daarmee de kans op narigheid aanzienlijk wordt vergroot. Een spoeddebat met de burgemeester is 1. Maar laat er ook snel eentje volgen over de rol van de media.

De uitzending van Avondspits:

Media hebben alles en iedereen opgepookt

Eerdmans krijgt bijstand van programmamaker Sjors Fröhlich, die meent dat er door deze traditionele media “een sfeer geschapen is waardoor de uitkomst niet anders kon zijn dan wat er vrijdagavond heeft plaatsgevonden”. Er was volgens de programmamaker eigenlijk niets aan de hand, maar er moest wat aan de hand zijn om nieuws te creëren. Alles en iedereen werd klaargemaakt en opgepookt, gaat Fröhlich verder. Nog verontwaardigder is hij over de reden die journalisten noemden voor hun aanwezigheid. Fröhlich in Nieuwsuur gisteravond:

“‘We zijn hier omdat dit soort evenementen in het buitenland tot grote gewelddadigheden heeft geleid.’ Met andere woorden: we zijn hier om daarop te wachten.”

Hype groeide explosief op Twitter en Facebook na aandacht van traditionele media

Fröhlich kaart ook nog aan dat de hype op Facebook en Twitter pas explosief groeide na aandacht van kranten, televisie en radio. Ook internetondernemer Danny Mekić beaamt dat. Hij zocht uit hoeveel er op Twitter en Facebook gesproken werd over Project X voor en na de berichtgeving van traditionele media. De resultaten maakte hij kenbaar in De Wereld Draait Door.

“Twee dagen voor het gebeurde, barstte de bom, kwam er heel veel aandacht. Ik denk dat dat ook het moment is geweest dat heel veel jongeren hebben besloten naar het feest te gaan”, zegt Mekić. Desondanks schrijft hij de rellen niet direct toe aan de traditionele media. “Het is de schuld van ons allemaal.”

Mekić in De Wereld Draait Door gisteravond:

Wat is het criterium van nieuws?

Volgens Sjoerd de Jong, ombudsman van NRC, treffen de nationale media zeker wel enige blaam. Hij spreekt namelijk van een verschuiving van nieuws naar infotainment in hun berichtgeving. De Jong:

Het resultaat was een koortsige pirouette van nieuws en amusement, van feiten en verwachtingen, die langzaam maar zeker naar een hoogtepunt toe ging.

Maar moet deze “opgeklopte gekheid” zoals De Jong het noemt, in de toekomst dan genegeerd worden? Dat vindt de ombudsman niet, want zegt hij, er werd immers gevreesd voor escalatie. Toch is dat niet altijd het criterium om nieuws te melden. Het Parool kopt gisteren: Plan voor Project X-feest op de grachten. Op Facebook zou er een oproep zijn geplaatst voor 16 oktober, maar de autoriteiten ondernemen vooralsnog geen actie.

Voor Marcel Gelauff, hoofdredacteur van NOS Media, is dat voor hem onvoldoende reden om een dergelijke oproep als nieuws te beschouwen. In Nieuwsuur zei hij pas besloten te hebben over Haren te berichten toen de autoriteiten zich gingen bemoeien met de kwestie. “Toen werd het voor ons nieuws”, aldus Gelauff. Ondanks dat De Jong erkent dat de gebeurtenissen in Haren nieuwswaardig waren, vindt hij dat enkele nationale media verkeerd hebben gehandeld. Hij schrijft:

Alert zijn is nog iets anders dan verwachtingen opschroeven of meedoen, in een algehele hang naar opwinding en verstrooiing. En dat is wat sommige dj’s, tv-shows en cameraploegen deden.

Het item met Fröhlich en Gelauff in Nieuwsuur:

“Discussie over rol media leidt af van de kern”

Volgens NOS-journalist Jeroen Wollaars, die zelf verslag deed van de rellen in Haren, leidt de discussie over de rol van de media af van waar het werkelijk om gaat: de relschoppers. Dat vindt ook Mick van Wely, verslaggever van Dagblad van het Noorden. In Pauw & Witteman zei Van Wely dat het te zien was dat het uit de hand zou kunnen lopen.

“Je zag het groeien op Facebook. En dan kan je verwachten dat er tussen al die duizenden mensen ook relschoppers zitten. Daar hadden gemeente en politie wel iets meer rekening mee moeten houden.”

De media de schuld geven van de uit de hand gelopen situatie is volgens beide journalisten te makkelijk. Wollaars zegt pas een nieuwsitem te hebben gemaakt “toen de autoriteiten straatnaamborden verwijderden”. Daarvoor gaf hij zijn cameraman zelfs het bevel niet te filmen, omdat dat een “aanzuigende werking” zou hebben. In een opiniestuk gepubliceerd in de Volkskrant schrijft Wollaars:

“Maar ik denk niet dat dit soort oproepen of alle aandacht van doorslaggevende betekenis waren bij het uit de hand lopen van de situatie in Haren. Al vrij snel was duidelijk dat enkele tientallen jongens bewust naar Haren zijn gekomen om te rellen.”

Het item met Wollaars en Van Wely in Pauw & Witteman gisteravond: