Zes mensen die een jarenlange gevangenisstraf hebben uitgezeten wegens het doden van een vrouw in een Chinees restaurant in Breda in 1993 zijn volgens de procureur-generaal bij de Hoge Raad waarschijnlijk ten onrechte veroordeeld.
Volgens de juridisch adviseur bij het hoogste rechtscollege moet er “ernstig rekening worden gehouden met de mogelijkheid” dat de verdachten slachtoffer zijn van een gerechtelijke dwaling. Dit schrijft de procureur-generaal Diederik Aben in een conclusie. Hij vroeg de Hoge Raad vandaag de zaak voor nieuwe behandeling terug te verwijzen naar een gerechtshof. Een dergelijke dwaling met zes verdachten is in Nederland nooit eerder voorgekomen.
Bekentenissen inconsistent, verhoren onder grote druk
Drie mannen en drie vrouwen, allemaal rond de 20 jaar oud, werden eerder door de rechtbank Breda in 1994 en een jaar later door het hof Den Bosch veroordeeld wegens medeplegen van doodslag op een 56-jarige vrouw. De mannen kregen tien jaar cel en de vrouwen twee jaar of 15 maanden cel wegens medeplichtigheid. De veroordeling werd vrijwel volledig gebaseerd op bekennende verklaringen van de drie vrouwen. De mannen hebben altijd ontkend.
Uit nieuw onderzoek is volgens Aben gebleken dat de afgelegde bekentenissen “inconsistent” zijn. Ze zijn het resultaat van “inschikkelijkheid en meegaandheid jegens de verhorende rechercheurs.”De vrouwen zouden tijdens de verhoren onder grote druk zijn gezet en kregen “daderwetenschap” van de rechercheurs. De politie toonde ze ook foto’s van de plaats van het delict. Kennis die later tegen ze werd gebruikt.
Forensische experts hebben ook ander ontlastend materiaal verzameld. Zo blijkt uit bloedsporen op de plaats van het delict dat dit afkomstig is “van één en dezelfde onbekende man, van vermoedelijk Zuidoost-Aziatische c.q. Oceanische afkomst”, aldus Aben. De veroordeelde mannen zijn van Turkse, Surinaamse en Marokkaanse komaf. De vrouwen zijn van Nederlandse origine.
Verdachten opgepakt na geheime tip
Het dodelijke slachtoffer in deze zaak is mevrouw Mok. Zij werd in de nacht van 3 op 4 juli 1993 in Chinees restaurant Peacock in Breda – de eettent van haar zoon – gewurgd en met een wok doodgeslagen. De gokkast was opengebroken. Het onderzoek naar het misdrijf liep eerst vast maar na een geheime tip bij de politie werden de zes verdachten opgepakt.
Na het uitzitten van zijn straf vroeg de Marokkaanse verdachte rechtspsycholoog Peter van Koppen en criminoloog Hans Nelen om hulp. De wetenschappers onderzoeken samen met juridische studenten van de Vrije Universiteit strafzaken van mensen die menen ten onrechte veroordeeld te zijn. Vier jaar geleden leidde dit tot publicatie van het boek De Dood in het Chinese restaurant met als conclusie dat er onvoldoende overtuigend bewijsmateriaal was voor een veroordeling. Op verzoek van de PG bij de Hoge Raad boog uiteindelijk een team van rechercheurs en een officier van justitie zich opnieuw over deze zaak. Van Koppen zegt nu:
“Ontlastende verklaringen van getuigen blijken door de politie te zijn achtergehouden. En twee meisjes die een alibi hadden voor een verdachte werden door justitie vervolgd wegens meineed.”
‘Misschien veel meer gerechtelijke dwalingen dan we denken in Nederland’
Advocaat Geert-Jan Knoops, die drie verdachten inmiddels bijstaat, spreekt van “een schokkende zaak”. Het nieuwe onderzoek toont volgens hem aan “dat het aantal gerechtelijke dwalingen in Nederland misschien wel veel groter is dan we geneigd zijn te denken.”
Volgens Knoops is het heel belangrijk dat er “eerherstel” komt voor de verdachten. De Hoge Raad zal gelet op de stellige conclusies van de procureur-generaal naar alle waarschijnlijkheid op 18 december oordelen dat de zaak door een ander gerechtshof moet worden overgedaan. Als de verdachtenworden vrijgesproken is het “evident dat er een vorm van financiële compensatie” moet komen, zegt Knoops. De mannen hebben ruim zeven jaar vastgezeten. “De zes hebben tot op de dag van vandaag last van hun veroordeling.”
Nieuwsuur besteedde gisteren ook aandacht aan de zaak. De uitzending is hier terug te zien; het item begint na ongeveer acht en een halve minuut.