Overal kijkt Kuijer je aan

„Het was alsof ik naar het schavot liep”, zucht Guus Kuijer. De kinderboekenschrijver kreeg maandagavond in het Concertgebouw van Stockholm de Astrid Lindgren Memorial Award (ALMA). Nu, met een glas champagne in de hand en het officiële gedeelte achter de rug, kan Kuijer de festiviteiten waarderen. De duizend genodigden hadden een ogenschijnlijk gelaten laureaat op het podium zien staan, die op z’n hoogst beduusd was door de gigantische oorkonde die de Zweedse kroonprinses Victoria hem uitreikte. De grootste jeugdliteratuurprijs ter wereld bedraagt 560.000 euro. Bij de geestelijk vader van Madelief en Polleke overheersten ondertussen de zenuwen: „Ik had nog nooit voor zo veel mensen gestaan.”

Misschien had hij liever Madelief gestuurd. Stockholm hangt deze week helemaal vol met portretten van Kuijer, die ‘zijn’ award-week aankondigen. Toen hij vertrok uit Nederland twitterde hij nog een stelling die hij zelf zo goed mogelijk naleeft: „Wanneer een schrijver te veel in beeld komt staat hij zijn personages in de weg.” Interviews en optredens vermijdt hij doorgaans, maar in Zweden ontkwam hij niet aan de schijnwerpers. „Ik heb het gevoel dat hij zich dat aan de prijs verplicht voelde”, aldus Larry Lampert, de voorzitter van de ALMA-jury.

„Deze prijs is voor de Zweden méér dan een kleine Nobelprijs”, constateerde Pieter Steinz, directeur van het Nederlands Letterenfonds. Jeugdboeken hebben een speciale plaats in de harten van de Zweden: samen met de Nobelprijs en ABBA is Astrid Lindgrens Pippi Langkous het beroemdste product van Zweden. Om Pippi’s schepster te eren stelde de Zweedse overheid tien jaar geleden de jaarlijkse prijs in, voor uitmuntende schrijvers, illustratoren en culturele instellingen, die werken „in de geest van Astrid Lindgren”.

„Lief Zweden,” sprak Kuijer maandagavond in zijn dankwoord, „jij bent het enige land ter wereld dat bewijst te begrijpen hoe belangrijk goede kinderboeken zijn. Natuurlijk heeft Astrid Lindgren je dat geleerd, maar welk land is wijs genoeg om te luisteren naar de lessen van zijn schrijvers?”

Kuijers boeken belichamen de idealen van Astrid Lindgren, vindt Larry Lampert: „Eind jaren zeventig las ik Krassen in het tafelblad. Vrouwen worden zo krachtig neergezet en Madelief is zo’n sterk personage dat ze de rol vervult die bij ons was weggelegd voor Pippi.” Kuijer verdedigde het belang van kunst met argumenten die van Lindgren konden zijn. „Je leert hoe je je een beeld kunt vormen van de wereld en welke plaats je daarin zou kunnen innemen om van betekenis te worden voor anderen”, zei hij in zijn lezing, die een vooraanstaande Zweedse krant gisteren over vier pagina’s afdrukte.

De 69-jarige Kuijer las pas als volwassen schrijver een boek van Astrid Lindgren – vooral De gebroeders Leeuwenhart en Ronja de roversdochter vond hij „erg mooie boeken”. Een vergelijking tussen hemzelf en Lindgren vindt hij wat ongemakkelijk. „Astrid Lindgren heeft hier de status van een soort heilige en ik kan me voorstellen dat ze daar niet gelukkig van werd. Ik geef zelf liever geen interviews en kom niet met m’n kop op tv, omdat ik nog in Amsterdam over straat wil kunnen.”

Terwijl steeds meer hoge heren uit de Zweedse kinderboekenwereld aanschoven om met hem op de foto te gaan, zag Kuijer ernaar uit om weer thuis te gaan schrijven. Zodat de schijnwerpers zich weer richten op waar ze volgens hem horen: op Polleke, op Madelief.