Een sprookjesverteller

Toonders denkraamNed. 2, 18.05 - 19.15 uur

„Alles aan Marten Toonder heeft minstens twee kanten”, vertelt zijn biograaf Wim Hazeu in de documentaire Toonders denkraam. „Je hebt Toonder de schrijver en de tekenaar, de kunstenaar en de zakenman, de Rotterdammer en de Groninger, de Nederlander en de Ier, de kluizenaar en de acteur, de realist en de magiër, de argeloze en de slimme, de geldwolf en de mecenas, een open en een gesloten boek.”

De schepper van de verhalen rond Tom Poes en Olivier B. Bommel is dus veelzijdig, en dat is een fijne basis voor een documentaire. Het portret van Hans Polak schept een genuanceerd beeld van de man. Over diens houding tijdens de Tweede Wereldoorlog zegt Hazeu bijvoorbeeld: „Hij was niet fout, maar hij was ook niet zo goed als hij ons heeft doen willen laten geloven na de oorlog.” Over Toonders kwaliteiten als tekenaar zegt leerling Dick Matena: „Die man is altijd de maatstaf voor me gebleven.” Maar ook: „Hij was geen visionair, maar een bard, een zanger, een sprookjesverteller.”

Polak dook het archief in en toont mooie beelden met Toonder zelf. Je ziet hem aan het werk, de pen geklemd tussen rechter wijs- en middelvinger. In een recenter fragment toont hij diezelfde hand, nu met vergroeide vingers. „Zoals u ziet zijn ze uit model geraakt,” De documentaire wordt uitgezonden door de Boeddhistische Omroep. Over het Zenboeddhisme zegt Toonder, die in 2005 overleed: „De mens is grillig. Denk niet dat wat je ziet, voelt of ruikt waar is. Het heeft een andere kant. Zen is me dierbaar omdat het je daar steeds met je neus op drukt.”

Ward Wijndelts