Brieven

Spinoza biedt uitweg uit democratisch tekort

Het historisch overzichtsartikel van Mark Lilla met de onwaarschijnlijke titel dat „meer democratie” ons alleen maar ellende heeft bezorgd, getuigt van onwetendheid en defaitisme (Opinie & Debat, 19 mei). Natuurlijk is de democratie, waarvan onze tijd de mond vol heeft, een slechte regeringsvorm. Ze steunt op een irrealistisch mensbeeld en drijft op onbereikbare doelen, ingegeven door een mystificatie van mensenrechten en in de tang gehouden door een verlammende constitutie.

De hyperinflatie van ons begrip van democratie dwingt ons een andere weg te gaan. Hierin heeft de auteur gelijk, maar concrete suggesties over een alternatief ontbreken. Zijn analyse levert niets op.

De magistrale traktaten die het oud-Griekse systeem van ‘directe democratie’ op fascinerende manier filosofisch verantwoorden en op onvoorstelbaar slimme manier concreet, hanteerbaar en veelbelovend uitwerken, moeten worden gezocht in de Hollandse Verlichting. Het betreft de Vrye Politijke Stellingen en Consideratien van Staet (1665) van Franciscus van den Enden en de Tractatus politicus (1677) van zijn volgeling Baruch Spinoza. In de hele geschiedenis van het westerse denken zijn dit de enige verhandelingen die zijn gebaseerd op een onvoorwaardelijke en onbeperkte regering van de ‘bevoegde’ burgerij. Ook worden hier strategieën ingebouwd om het systeem te stabiliseren en zich voortdurend aan te passen en te hervormen.

Maar ja, een Amerikaanse professor als Lilla hoeft dit niet te weten of te erkennen, zelfs niet als de vakliteratuur erover overweldigend is.

Dr. Wim Klever

Auteur van diverse uitgaven van en boeken over genoemde geschriften, Capelle aan den IJssel

Kerk en staat samen als de meerderheid dat wil

Ten onrechte gaat Mark Lilla ervan uit dat de manier waarop veel westerse landen invulling geven aan de rechtsstaat, onlosmakelijk verbonden is met het begrip ‘democratie’.

Democratie is de aanduiding van een politiek systeem waarbij de wil het volk doorslaggevend is voor de wijze waarop inwoners van een soevereine staat invulling geven aan de manier waarop zij samenleven. Wat de wil van het volk is, wordt vastgesteld met behulp van verkiezingen. De meeste stemmen gelden.

Een land waarin de meerderheid van de stemgerechtigde bevolking van mening is dat de kerk en de staat niet gescheiden hoeven te zijn, kan evengoed democratisch zijn. De wil van de meerderheid prevaleert in een democratische samenleving boven de wil van de minderheid.

Zo kan het zijn dat het in een democratisch land verboden is om een boerka te dragen.

V. Jansen

Amsterdam

Manifest tegen de blote bast – doe het niet!

In het Sarphatipark schaduwbokst een kaalgeschoren man met druk getatoeëerd en afgetraind bovenlijf tegen een boomblaadje. Over de Amstel vaart een scheepje voorbij: alle mannelijke passagiers staan half in hun bleke blootje. Als ik niet zonder afschuw het zuurkoolachtige haar bestudeer dat kleeft aan de buik van een kogelronde man die in een drukke winkelstraat op mij komt aflopen, kijkt hij me aan met een air van: ‘Heb ik wat van je aan, soms?’ Op zo’n moment zou ik willen antwoorden: nee, en dat is nu juist het probleem.

Stijgt het kwik boven de 25 graden, dan denkt de Nederlandse man, althans in de hoofdstad, maar ik heb vooralsnog geen reden om aan te nemen dat de situatie in het achterland veel beter is: uit met die handel.

Ik zou tegen al deze mannen willen roepen: nee. Doe het niet. Laat dat T-shirt of die wife-beater aan. Knoop dat overhemd weer dicht. Het mannelijk bovenlijf is niet gemaakt om en plein public te worden getoond. Het mannelijk torso, met zijn overtollige tepels, vage begroeiing of spekgladde vlakten, is gemaakt om te worden ingepakt. Zelfs, of juist, in het geval van een sixpack of uitpuilende biceps hoef ik die blote bast niet te zien. Hou die blote bast plus man tits maar voor jezelf, in elk geval in de stad. Wat op het strand en op de camping gebeurt, moet op het strand en op de camping blijven.

De blote bast vormt een logisch duo met de korte broek. Doe er sandalen of teenslippers bij en er ontstaat een meelijwekkend schepsel waarvoor je je als behoorlijk ingepakte man alleen maar plaatsvervangend kunt schamen – maar ik preek voor eigen parochie. Zij die zich aan spontane, openbare ontbloting schuldig maken, lezen dit manifest toch niet.

Misschien moet ik de hand in eigen boezem steken. Natuurlijk ken ook ik de neiging om alles uit te doen als het heet wordt, de behoefte om de wind eens flink onder de oksels te laten blazen, maar dan haal ik mij weer die ruggen, buiken en borsten voor de geest, al die afstotelijke huiden, al dat druipend zweet en lillend, al dan niet getekende vlees – en trek ik gauw mijn hemd weer aan.

Viktor Frölke

Amsterdam

Visie ontbreekt overal

Jurgen Hofmeester constateert een gebrek aan visie bij de PvdA (Opinie & Debat, 19 mei). Ik wil verder gaan: visie ontbreekt in de hele politiek. Koopkrachtplaatjes zijn het dominante gespreksonderwerp. We hebben onze Tweede Kamer bevolkt met economen, accountants en toekomstige bankiers. Dit zijn geen mensen van de ideologie.

Onze politici staan feest te vieren voor de camera als er weer een kabinet valt. Waar is het gevoel van verantwoordelijkheid gebleven? Niemand plaatst nog vraagtekens bij het feit dat we onze zesde regering in twaalf jaar gaan kiezen.

Waarom zou ik nog stemmen? Heeft iemand er vertrouwen in dat de volgende regering haar termijn zal uitzitten? Ik ben 25 jaar en ik ben nu de politiek al moe. Bij de komende verkiezingen stem ik blanco. Ik wil nieuwe politici en partijen. Deze politici hebben bewezen dat ze niet kunnen omgaan met de verantwoordelijkheid van leiderschap.

Tim de Vries

Akersloot