Amnestiewet Suriname aangenomen - Bouterse niet verder vervolgd

Suriname heeft vannacht de omstreden amnestiewet aangenomen. Dat betekent dat de verdachten van de Decembermoorden van 1982, onder wie president Desi Bouterse, niet verder worden vervolgd.

Het aannemen van de wet gebeurde niet zonder slag of stoot. Na dagenlang vergaderen in de Nationale Assemblee in Paramaribo stemden uiteindelijk 28 parlementariërs voor de wet en 12 tegen. Tot op het laatste moment maakten tegenstanders zich met felle betogen hard tegen de wijziging van de wet. Desondanks was de uitslag van de hoofdelijke stemming geen verrassing; vooraf was al duidelijk dat een meerderheid voor zou zijn. Wel werd de stemming de afgelopen dagen een aantal keer uitgesteld.

Update 8:25: Minister Rosenthal heeft een stevig signaal afgegeven na het aannemen van de amnestiewet: de Nederlandse ambassadeur wordt teruggeroepen en de verdachten mogen Nederland niet meer in.

De Decembermoorden: executie van tegenstanders van het regime

Op 8 december 1982 werden in Fort Zeelandia, het toenmalige militaire hoofdkwartier, vijftien tegenstanders van het regime van Desi Bouterse geëxecuteerd. Sommige slachtoffers werden eerst mishandeld. Het waren vier advocaten, vier journalisten, twee universiteitsdocenten, twee militairen, een vakbondsleider, een media-eigenaar en een zakenman. Het betrof een geplande actie.

22 verdachten, inclusief president Desi Bouterse, staan voor de Krijgsraad. Drie anderen omdat ze ex-minister zijn, voor de burgerrechter. Het inmiddels jarenlang lopende proces heeft een nauwgezette reconstructie opgeleverd van de gebeurtenissen, maar kent ook nog hiaten, met name door tegenstrijdige verklaringen. Zo zijn er nog vragen over de exacte betrokkenheid van verschillende personen. En de vraag is of Bouterse zelf ooit nog een verklaring zal afleggen. De eis van het OM wordt verwacht op 13 april. Waarschijnlijk gaat die zitting, ondanks de aangenomen wet, wel gewoon door.

Bouterse heeft volgens medeverdachte Ruben Rozendaal twee van de slachtoffers zelf omgebracht. Bouterse, die sinds augustus 2010 president van Suriname is, heeft altijd gezegd niet op Fort Zeelandia te zijn geweest tijdens de executies. Wel ziet hij zichzelf als politiek verantwoordelijke.

De uitzending van Eenvandaag van eergisteren over de amnestiewet:

Verdeeldheid in Surinaamse samenleving, internationale druk op wet

Het Surinaamse volk is sterk verdeeld. Een deel vindt dat de discussie over wat er dertig jaar geleden is gebeurd, een keer moet ophouden. Suriname kampt met hoge werkloosheid en dito winkelprijzen; laat de regering dáár tijd in steken, vinden ze. Maar religieuze instanties, mensenrechtenorganisaties (waaronder Amnesty), leraren en vakbonden tekenden protest aan.

Suriname kreeg al felle kritiek te verduren uit onder meer de Verenigde Staten en Nederland. De Europese Unie heeft een verklaring klaarliggen. De Nederlandse advocaat van Surinaamse afkomst Gerard Spong liet eerder weten het land te willen aanklagen als het voorstel wordt aangenomen.

Parlementariër Ruth Wijdenbosch sprak vannacht na de uitslag van ‘een zwarte bladzijde in de geschiedenis van dit parlement’. Zij bood haar verontschuldigingen aan aan de slachtoffers van de Decembermoorden.

Wet aangenomen na dagenlang debat

De vergadering ging maandag van start onder veel belangstelling van de Surinaamse en Nederlandse pers. De zittingen waren lang en vaak liepen de gemoederen hoog op. Zo haalden parlementariërs geëmotioneerd herinneringen op aan hun eigen ervaringen rond de Decembermoorden. Op de valreep werd na aandringen van Ronnie Brunswijk nog een wijziging doorgevoerd waarin duidelijk werd vermeld dat de wijziging geen betrekking heeft op het Bloedbad van Moiwana, waarbij in 1986 tientallen burgers werden omgebracht door het Surinaamse leger, dat toen onder leiding stond van Bouterse.

De wetswijziging brengt ook met zich mee dat er een waarheids- en verzoeningscommissie wordt ingesteld die de Decembermoorden verder onderzoekt. Wat precies de consequenties zijn nu de initiatiefwet is aangenomen is nog niet duidelijk. Rechtsgeleerden in het land discussiëren heftig over de vraag of het lopende proces nu moet worden stilgelegd. Als dit gebeurt, wordt het Openbaar Ministerie niet ontvankelijk verklaard.