'Wennen aan feit dat niet alles meer kan'

Zorgverzekeraars en ziekenhuizen zijn er niet in geslaagd hun onderhandelingen voor de ziekenhuiszorg tijdig af te ronden. De deadline van 1 april, die zij met minister Schippers (Volksgezondheid, VVD) hadden afgesproken, is overschreden. Dit betekent dat patiënten nog steeds niet weten of zij straks zelf voor een behandeling in het ziekenhuis moeten (bij)betalen.

André Rouvoet, oud-partijleider van de ChristenUnie en nu voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland, zegt dat mensen nog een paar weken moeten wachten. Als boegbeeld van een van de machtigste belangenorganisaties in de zorg, moet hij straks aan de Nederlandse bevolking uitleggen waarom patiënten niet meer kosteloos zelf een ziekenhuis kunnen uitkiezen. Waarom ze verder moeten reizen voor een operatie, en waarom ze de rekening (deels) zelf moeten betalen als ze toch naar het ziekenhuis van hun voorkeur willen: om kosten te besparen en de zorg te verbeteren.

De zorg is een van de grootste kostenposten op de rijksbegroting. Naar ziekenhuiszorg gaat jaarlijks 20 miljard euro. Overheid, ziekenhuizen en zorgverzekeraars spraken vorig jaar af dat zij de groei van de ziekenhuiskosten terug zouden dringen van 5 tot 2,5 procent per jaar. Verzekeraars kunnen dit afdwingen door geen contracten meer te sluiten met te dure of ondermaatse ziekenhuizen. Rouvoet vindt de opdracht aan zorgverzekeraars om zuinig zorg in te kopen geen dankbare taak.

Hoe verlopen de onderhandelingen?

„Het gaat moeizaam maar er zijn al veel contracten gesloten, of bijna gesloten. Het is geen drama als de onderhandelingen een paar weken langer duren. Als we de mensen in het land maar wel tijdig kunnen informeren dat ze bij sommige ziekenhuizen niet meer alles vergoed krijgen. Ook ziekenhuizen hebben er belang bij om haast te maken, want als zij onvoldoende contracten met verzekeraars sluiten, krijgen ze geen geld meer binnen.’’

Volgens de politiek doen verzekeraars niet wat ze moeten doen: concurrentie stimuleren door geen contracten meer te sluiten met de slechtere ziekenhuizen.

„Zorgverzekeraars hebben in 2006 een cruciale rol gekregen in het zorgstelsel. Ze moeten de zorgkosten beheersen. Ze pakken die rol steeds meer op, maar zodra ze dat doen reageert de politiek heftig op de gevolgen. De politiek moet nu zijn rug recht houden.”

Gebeurt dat niet?

„Nee. Ik geef een voorbeeld. Als iemand borstkanker heeft, zal de zorgverzekeraar steeds vaker zeggen: u bent het beste af als u naar dat ene ziekenhuis gaat. Het ligt iets verder weg, maar daar doen de artsen veel borstkankeroperaties, dus daar is de kwaliteit beter. Zo kom je tot concentratie van zorg. Dat is wat iedereen wil. Maar nu weigert minister Schippers (Zorg, VVD, red.) de strengere kwaliteitseisen voor verloskundige en acute zorg in te voeren. De verbetering van de zorg (zoals een lagere babysterfte, red.) zou volgens haar niet opwegen tegen de kosten om ook ’s nachts en in het weekend gynaecologen in te schakelen. Het kan niet de bedoeling zijn dat zorgverzekeraars de kwaliteit van zorg proberen te verbeteren, en de minster de discussie vervolgens weer voor vijf jaar op slot zet. Dan zeg ik: minister houd je rug recht! Laat de zorgverzekeraars niet in de kou staan.”

Zorgverzekeraars zijn toch niet zielig?

„Nee, maar ze hebben een lastige rol. Als ze niet alle zorg meer inkopen, is dat goed voor de premie, maar dan krijgen ze gemopper van patiënten. Vergoeden ze alles, bijvoorbeeld ook alle prijsstijgingen van tandartsen, dan krijg je gemopper van de premiebetaler. Er moet iemand zijn die ‘nee’ durft te zeggen. De politiek durft het vaak niet.”

U doelt ook op de Tweede Kamer?

„Ja. Kamerleden maar ook patiëntenorganisaties schoten meteen in een kramp toen de minister aankondigde dat zorgverzekeraars niet verplicht zijn iets te vergoeden als patiënten naar een ziekenhuis gaan waarmee hun verzekeraar geen contract heeft. Kamerleden roepen direct dat de vrije artsenkeuze verdwijnt. Maar mensen kunnen nog altijd voor een duurdere, zogeheten restitutiepolis kiezen en dan alles vergoed krijgen. Kostenbeheersing brengt beperkingen met zich mee. We moeten er aan wennen dat niet alles meer kan.”

Verwacht u dat er ziekenhuizen zullen omvallen of afdelingen sluiten omdat zorgverzekeraars niet meer alle zorg betalen?

„Je zult wel dat soort effecten gaan zien, dat is precies de bedoeling als de zorg ondermaats of te duur is.”

Veel innovatieve nieuwkomers in de zorg klagen dat de verzekeraars alleen contracten sluiten met de logge ziekenhuizen. Wat zegt u hen?

„Ik sluit niet uit dat verzekeraars in eerste instantie in zee gaan met ziekenhuizen waar ze al ervaring mee hebben. Dat kan op gespannen voet komen te staan met de noodzaak om te innoveren. Maar nieuwkomers moeten nog bewijzen dat ze het beter doen. De verzekeraar is bang premiegeld te verspillen als hij met hen contracten sluit.”

Vreest u niet dat de beperking van zorg bij patiënten op verzet zal stuiten?

„Het is de enige manier om de zorg betaalbaar te houden.”