'Een miljoen Nederlanders willen schrijver worden'

De aanleiding

Nederland is een land van verborgen literaire ambities. Als je tenminste de veelgehoorde volkswijsheid moet geloven dat een miljoen Nederlanders ervan dromen te schrijven. Blogger en NRC-redacteur Ernst-Jan Pfauth haalde het aantal ook weer aan bij de promotie, via Facebook, van zijn boek Gij zult bloggen. „Gratis tijdens de Boekenweek, voor al die één miljoen Nederlanders die ervan dromen schrijver te worden”, zo schreef Pfauth. Dat van die één miljoen Nederlanders heb ik vaker gehoord, mailt Heddwen van Gestel naar next.checkt. Klopt dat aantal, wil ze weten.

Interpretaties

De bewering komt in allerlei vormen regelmatig terug in de publiciteit. In nrc.next schreef schrijfster Alma Mathijsen gisteren nog dat een miljoen Nederlanders een boek zouden willen schrijven. Wie op internet kijkt, ziet nog opmerkelijker beweringen. Op de site van uitgeverij Nijgh & Van Ditmar bijvoorbeeld: „naar verluidt schrijft één miljoen Nederlanders thuis (of misschien wel op kantoor) een boek”. Op Literatuurforum.nl staat dat 300.000 Nederlanders al een complete roman af hebben. Zij zijn alleen nog op zoek naar een uitgeverij.

Hier onderzoeken we de oorspronkelijke bewering door Pfauth, dat één miljoen Nederlanders ervan dromen schrijver te worden.

En, klopt het?

De eerste keer dat het getal van één miljoen schrijvers rondzingt in de media is in november 2007. Dagblad Trouw bracht toen – mede via persbureau ANP – het bericht naar buiten dat Nederland 1 miljoen hobbyschrijvers telt en nog eens 1,5 miljoen ‘aanstaande auteurs’: mensen die nu nog niet schrijven, maar dat wel willen doen.

De cijfers zijn gebaseerd op het Trouw Schrijfonderzoek 2007, een enquête naar de schrijfambities van Nederlanders. Het is een ‘representatief onderzoek onder 2.622 personen, gehouden door TNS NIPO’, schrijft Trouw. Het maakte deel uit van de NIPO HOMEBUS, een continu lopend onderzoek (tot vorig jaar) waarbij TNS NIPO wekelijks enkele duizenden huishoudens ondervroeg over onderwerpen waar opdrachtgevers voor betaalden. Deelnemers werden willekeurig gekozen uit de NIPO-databank met ruim 44.000 huishoudens en per e-mail gevraagd een online enquête in te vullen met tientallen vragen over uiteenlopende onderwerpen. De resultaten zijn door TNS NIPO gecorrigeerd voor geslacht, leeftijd, opleiding en regio.

Opdrachtgever was Trouw zelf. Wellicht speelde het onderzoek een rol in de promotie van Trouw Schrijf! – een online gemeenschap voor amateurschrijvers die het dagblad een jaar eerder op zijn website had gelanceerd. Eén van de vragen in de enquête is bijvoorbeeld of de respondent weleens gehoord heeft van die gemeenschap. Next.checkt kreeg het onderzoek na goedkeuring van Trouw door TNS NIPO ter inzage.

Het aantal van één miljoen schrijvers is gebaseerd op de volgende vraag: ‘Veel mensen zijn beroepsmatig of als hobby actief bezig met het zelf schrijven van gedichten, korte verhalen, een roman, column, een blog op internet, memoires, etc. Welke van de onderstaande uitspraken zijn op u van toepassing?’ Daarop antwoordden 214 van de 2.629 ondervraagden vanaf 18 jaar (8 procent) bevestigend op de stelling dat ze ‘actief bezig zijn met zelf schrijven als hobby’.

Zou je dat generaliseren naar de totale Nederlandse bevolking vanaf 18 jaar (ruim 13 miljoen Nederlanders), dan zijn er ruim één miljoen Nederlanders bezig met schrijven – in de meest ruime zin van het woord – als hobby. Op dezelfde vraag antwoordden 309 ondervraagden (12 procent) ‘van plan te zijn’ te gaan schrijven: vertaald naar de totale bevolking zijn dat anderhalf miljoen ‘aanstaande auteurs’.

Van de 214 ondervraagden die schrijven als hobby hebben, zegt de meerderheid schrijven te zien als ‘uitlaatklep’ (52 procent), ‘ontspannend, leuk om te doen’ (48 procent) en/of ‘gedachten te ordenen’ (43 procent). Slechts 12 respondenten (6 procent) zeggen ‘graag van schrijven mijn beroep te maken’. Zou je dat aantal vertalen naar de totale bevolking, dan kun je zeggen dat ruim 60.000 Nederlanders ervan dromen schrijver te worden, en niet de genoemde één miljoen.

Conclusie

Veel beweringen over het aantal Nederlanders met schrijfambities vinden hun oorsprong in het Trouw Schrijfonderzoek 2007. Op basis hiervan schreef Trouw dat Nederland een miljoen hobbyschrijvers telt. Dat zijn niet alleen mensen die zeggen aan een boek te werken, maar iedereen die aangeeft ‘actief bezig te zijn met schrijven als hobby’. In wat voor vorm dan ook. Van hen zegt 6 procent, oftewel zo’n 60.000 Nederlanders, van schrijven graag zijn of haar beroep te maken. De bewering dat een miljoen Nederlanders ervan droomt schrijver te worden, beoordelen wij dan ook als onwaar.