Tegenwerking door Vestia vertraagde overheidsingrijpen

Tegenwerking door Vestia zelf en gebrek aan financiële kennis bij het ministerie van Binnenlandse Zaken hebben overheidsingrijpen bij de noodlijdende woningcorporatie vertraagd.

Het duurde drie maanden voordat de omvang van het Vestia-debacle duidelijk was, nadat de corporatie in september vorig jaar één miljard moest lenen als extra onderpand aan banken. Dat bleek vanmiddag bij het eerste Kamerdebat over Vestia.

Spies: Vestia gaf mondjesmaat informatie - duw- en trekwerk nodig

Hoewel ambtenaren en toezichthouders met “man en macht” onderzoek deden, gaf Vestia alleen “mondjesmaat” informatie, zei Minister Liesbeth Spies van Binnenlandse Zaken (CDA). Vestia bleek ruim vierhonderd rentecontracten (derivaten) met meerdere (inter)nationale banken te hebben gesloten. “Er moest heel wat duw- en trekwerk verricht worden”, zei Spies. “We moesten ongeveer letterlijk ieder contract opvragen.”

Vestia, de grootste woningcorporatie van Nederland (79.000 huurwoningen), dacht goedkoop te kunnen lenen door vooraf op grote schaal renteverzekeringen af te sluiten. Toen de rente tegen Vestia’s verwachting in verder daalde, eisten banken meer garanties. De 1,6 miljard euro die Vestia tot nu toe tijdelijk heeft moeten bijstorten, kan een een echt verlies worden als de rente langere tijd laag blijft, zei Spies.

Vestia ontkende in september nog dat er een probleem was

Half september 2011, twee weken voordat Vestia het eerste miljard moest storten, ontkende de corporatie nog “ten stelligste” dat er een probleem was. Half december wisten de overheid en de externe toezichtouders, Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en het Centraal Fonds Volkshuisvesting, pas hoe groot de problemen waren.

Spies antwoordde op navraag van PvdA’er Jacques Monasch dat zij pas na haar installatie op 16 december 2011 is geïnformeerd door Piet Hein Donner, haar voorganger. Donner zei dat Vestia “snel een behoorlijk deel van mijn aandacht zou opeisen”, zei Spies. Donner had daarbij een “voorspellende gave”. Ook sprak Spies van een “hersenkraker”. “We zaten in de vrij bijzondere situatie van een opstapeling van financiële producten waar ik tot voor kort nog nooit van gehoord had.”

Onderzoek moet uitwijzen of beloning Staal legaal is

Uit forensisch onderzoek moet onder meer blijken of de 3,5 miljoen euro die oud-topman Erik Staal bij zijn vertrek heeft meegekregen legaal zijn verkregen. Als er een vermoeden is van strafbare feiten, zal er aangifte worden gedaan.

Het forensisch onderzoek in opdracht van Vestia valt onder de verantwoordelijkheid van de twee interim-bestuurders en twee nieuwe commissarissen “om te voorkomen dat de slager zijn eigen vlees keurt”. De oude raad van commissarissen heeft gefaald, zei Spies, alleen al door “de riante beloning en de sterke rechtspositie” van oud-directeur Staal goed te keuren.

De oude raad van commissarissen kan momenteel echter niet in zijn geheel worden ontslagen. Een dergelijke actie kan voor banken een alarmsignaal zijn om miljarden ineens op te eisen van Vestia, zoals in de derivatencontracten staat. Ook openlijk ingrijpen van de overheid of van de toezichthouders kan een financiële ramp ontketenen.

Forse kritiek van de Kamer

Spies zei bij aanvang van het debat dat zij zou proberen “geen emotie” te tonen en feitelijk te blijven bij de beantwoording van vragen. De Kamerleden hielden zich niet in. SP-Kamerlid Sadet Karabulut vroeg zich af waar Vestia het “gore lef” vandaan haalt de financiële nood op nieuwe huurders te verhalen. PVV-Kamerlid Eric Lucassen zei dat de Kamer “op een gluiperige manier in de tang wordt gehouden” met de geheimhoudingsplicht over Vestia.