Op de websites van de meeste kranten staat een lijstje ‘meest gelezen’. Wat lezen goedopgeleide Nederlanders graag? Op de site van de Volkskrant noteerde ik van de week de top-5.
Politici moeten naar het volk luisteren, luidt de mantra, maar dat geldt alleen in Nederland
5 Botsing Albayrak met Pauw & Witteman ‘seksistisch’ en ‘xenofoob’.
4 Plasterk: Recessie de schuld van uitzonderlijk dom beleid Rutte”.
3 PowNed-verslaggever Rutger Castricum aangevallen door partner Buitenhof-columniste.
2 Oostenrijkse arts: Ik heb niets over Friso verteld.
1 Getergde Cruijff is het na vijftien maanden helemaal zat.
Zo kennen we elkaar weer.
We klagen over Hollandse hype, over gebrek aan inhoud, over wezenloos geleuter van pratende hoofden aan de nationale borreltafel. Wanneer deze krant uit de bocht vliegt, golft het woord ‘riooljournalistiek’ een week lang over Twitter. Wanneer Rutger van PowNews zijn nationale populariteit komt opeisen bij DWDD, wordt er hard afgerekend met zijn cynische leegheid. Wanneer columniste Naema Tahir vervolgens oproept om dezelfde Rutger een beroepsverbod op te leggen, komt schrijvend Nederland in opstand tegen deze hautaine poging tot persbreidel.
Wanneer alweer dezelfde Rutger vervolgens de trap wordt afgesmeten door de partner van Tahir, die zich de aanhoudende oproep van dit kabinet tot eigenrichting ter harte heeft genomen, staan we ontsteld stil bij deze ommekeer van alle waarden. Lekker zeg, gaat Rutger ineens zelf huilie-huilie doen!
De helft van Nederland is permanent opgewonden. De andere helft windt zich permanent op over de opwinding. Alle berichten hierboven gaan over Hollandse zaken. Alle berichten gaan over bekende personen, niet over abstracte kwesties. Alle berichten, dat over Plasterk uitgezonderd, gaan over relletjes – met de bijbehorende scheldpartijen en doodsbedreigingen.
Ook opvallend: meer dan helft gaan over de media zelf. Ging Jeroen Pauw te ver? Ging NRC Handelsblad te ver? Ging Tahir te ver? Ging Rutger te ver?
Ik ben er nog niet. Behalve het bericht over Plasterk gaan alle populaire artikelen over een botsing van culturen. Pauw bleef Albayrak doorzagen over haar Turkse afkomst, die volgens haarzelf geen enkele rol speelde – of behoorde te spelen. De kwestie NRC en Friso ging over de botsing tussen afstandelijke kwaliteitsjournalistiek en persoonlijke gevoelsjournalistiek. Wat zoveel lezers op de kast kreeg, waren niet zozeer de feiten in het artikel, als wel de toon ervan.
En de clash tussen Castricum en Kinneging? Die ging over de botsing tussen de auteur van Geografie van goed en kwaad en die van Mijn Ibiza. Alleen waren de traditionele mediarollen omgedraaid: het was de intellectueel die het televisiebrutaaltje intimideerde. De kwestie Cruijff gaat – en zal nog jaren gaan – over de botsing tussen de harteloze managerscultuur en de mannen met ‘liefde voor de club’.
Allemaal zijn het sociale botsingen – ego-kwesties. Vandaar dat Hollandse kwesties vrijwel nooit over de zaak zelf gaan, maar over de miskende gevoelens erachter, over ‘de manier waarop’ Altijd gaat het over aftroeven, de maat nemen, op zijn nummer zetten, een toontje lager laten zingen. „Jij zit hier alleen maar omdat je zwart bent.”
Die mentaliteit laat zich slecht exporteren. Van buitenaf ziet men een land dat anderen de maat neemt, maar zichzelf niets laat zeggen. Politici moeten naar het volk luisteren, luidt de mantra, maar dat geldt alleen in Nederland – in Griekenland moeten politici juist helemaal niet luisteren naar het gewone volk. Andere Europese landen moeten zich strikt aan de begrotingsdiscipline houden – hier moeten wij vooral geen „cijferfetisjisten” (Wilders) worden. „Toen onze Poolse bedrijven werden weggeconcurreerd door Nederlandse investeerders, heb ik niemand horen klagen”, citeerde de Volkskrant een Poolse journalist na afloop van een bijeenkomst waarin Gerd Leers zich beklaagde over de EU, waardoor Polen in Nederland een uitkering kunnen krijgen.
Dezelfde dag liet de voorzitter van het Europees Parlement onze minister-president weten wie de baas is. De provinciale hoogmoed van Nederland werd even achteloos als hard afgestraft. Schulz tegen Rutte: „Ik kan niet accepteren dat u op twee borden tegelijk schaakt.”
Stevige taal – alleen niet helemaal waar. In het buitenland wordt geschaakt. Hier spelen we Mens-erger-je-niet.