Egypte heft noodtoestand op – ‘een gebaar onder sterk voorbehoud’

De Egyptische militaire raad heeft vanmiddag besloten om de noodtoestand in het land op te heffen, met uitzondering van misdragend “tuig”. Dat heeft legerleider Mohamed Hussein Tantawi aangekondigd in een televisietoespraak.

“Ik heb besloten de noodtoestand met ingang van woensdag te beëindigen”, sprak Tantawi volgens persbureau Reuters, met de toevoeging dat het “nog steeds van toepassing is op bepaalde gevallen van gewelddadige misdragingen van tuig.”

Volgens NRC-correspondent Gert van Langendonck is er geen sprake van een historische beslissing van de Militaire Raad:

“Het besluit kan worden beschouwd als een gebaar naar de betogers onder sterk voorbehoud. Morgen is het precies een jaar geleden dat de volksopstand in Egypte begon. Betogers hebben aangekondigd nieuwe protestacties te houden op deze dag, nu tegen het leger. Tantawi heeft vandaag gezegd dat de noodtoestand nog steeds van kracht is voor ‘tuig’. Dat is tegelijkertijd de term waarmee door Egyptische media de opstandelingen worden aangeduid. In dat opzicht is het eigenlijk een leeg gebaar, dat door Tantawi zo kan worden teruggedraaid.”

Noodtoestand maakt arrestaties zonder proces mogelijk

De noodtoestand is ingesteld in 1981 na de moord op president Sadat. Onder deze toestand kunnen critici van het militaire regime voor tribunalen van het leger komen, om vervolgens via snelrecht naar de eerste de beste gevangenis te worden afgevoerd. Zo is al een groot aantal demonstranten gevangen gezet, en zijn toonaangevende bloggers zonder vorm van proces het zwijgen opgelegd.

Betogers strijden al maanden voor schrappen noodtoestand

Het leger heeft sinds het aftreden van Hosni Mubarak, nu een klein jaar geleden, de macht en behoudt dit naar eigen zeggen nog ongeveer een half jaar nu er een nieuw parlement is gekozen. Activisten die de protesten tegen president Mubarak leidden, probeerden al in september om de militaire raad te dwingen de noodtoestand te schrappen en een routekaart naar democratie te publiceren. Opheffing van de noodtoestand was een van de belangrijkste eisen van de demonstranten vorig jaar. Het leger liet toen weten de noodtoestand pas in juni 2012 te willen opheffen.

De macht van het leger wordt door de betogers van het Tahrirplein nog altijd niet getolereerd. Van Langendonck schrijft vandaag dat zij een nieuwe campagne begonnen zijn om te eisen dat het leger al op 25 januari, de eerste verjaardag van de opstand, de macht overdraagt aan het parlement. Volgens Van Langendonck is de kans hierop heel klein:

“Het is kansloos dat dat gebeurt. Legerleider Mohamed Hussein Tantawi heeft altijd gezegd dat hij de macht alleen wil overdragen aan een gekozen president. In november, onder druk van straatprotest, beloofde Tantawi dat de presidentsverkiezingen in juni dit jaar zullen plaatsvinden, in plaats van in 2013. De Moslimbroeders gingen akkoord met dat plan en hebben sindsdien de handen afgetrokken van het protest.”

‘Tussenweg is niet mogelijk’

Uit reacties vanuit het nieuwe parlement blijkt dat de beslissing niet heel serieus wordt genomen. In een reactie liet Essam Sultan, een nieuwgekozen parlementslid en lid van de Wasatpartij vandaag weten dat hij de aankondiging van vandaag niet beschouwt als annulering van de noodtoestand:

“Een fatsoenlijke wetgeving duidt het einde van de noodtoestand in zijn geheel aan, of helemaal niet. Daar zit niets tussen.”