Een echte en unieke Achterhoekse schaats

Acht eeuwen lang waren houten schaatsen gezichtsbepalend op het ijs. Friesland en Zuid-Holland kenden begin vorige eeuw ruim 500 schaatsenmakers van ‘houtjes’. Maar hout is vervangen door kunststof en aluminium. De Friese doorloper of houten Noor heeft plaatsgemaakt voor de klapschaats. Tot de Achterhoekse producent Martien Pater (Free-skate) een idee kreeg: waarom geen houten klapschaats? De Friese beeldend kunstenaar Ids Willemsma ontwierp een klassieke houten schaats, ‘klappend’ onder een moderne langlaufschoen. Marathonrijder Jan Maarten Heideman testte de nieuwe schaats gisteren op de baan van FlevOnice en was enthousiast. „Heel fijn. Je rijdt makkelijk over hobbels heen. Comfortabel en hij ziet er nog mooi uit ook.” Pater, eerder uitvinder van de helm smartcap, test zijn product volgende week in de Alternatieve Elfstedentocht van 200 kilometer op de Oostenrijkse Weissensee.

Waarom een houten klapschaats?

„In 2010 deed ik op FlevOnice mee aan een wedstrijdje op houten schaatsen, die ik onder een paar gehuurde langlaufschoenen bond. Ik kon me herinneren dat houtjes zo fijn schaatsten. Maar ik was gewend op klapschaatsen te rijden. Ik kreeg direct last van mijn kuitspieren. ‘Als ik nou eens op een houtje zou rijden met de hak los’, dacht ik. Dan combineer je twee voordelen: het comfort van hout, zodat je minder last hebt van trillingen, en het klapmechanisme.”

Hoe werd het idee een product?

„Ik kwam in contact met Ids Willemsen uit het Friese Oosterwierrum, van het bekende geslacht van schaatsenmakers van Ruiter. Houten schaatsen worden nergens gemaakt, maar hij had nog houtjes en ijzers liggen. Hij maakte van essenhout een schaalmodel. Meubelfabriek Rutgers uit de Achterhoek ontwikkelde een model dat machinaal kon worden geproduceerd. Een bedrijf uit Winterswijk maakte met watersnijtechniek de ijzers uit een roestvrijstalen plaat. Echte, unieke Achterhoekse schaats.”

Klapschaatsen onder een langlaufschoen bestonden toch al?

„Met de montage van de langlaufschoen op een aluminium schaats wisten we waar het scharnierpunt moest zitten. Bij een gewone klapschaats zit dat onder de bal van de voet, hier aan de voorkant. Hout geeft enige flexibiliteit, extra comfort. En het is gewoon mooi.”

Voor wie is de houten klapschaats?

„Dit is een luxe schaats. Veel toerrijders vinden het leuk op houtjes te rijden. Ik ga ze testen op de Weissensee. Tot nu toe heb ik er 75 kilometer op gereden, ging prima. Ik heb drie keer de Elfstedentocht gereden, zestien Alternatieve. Ik heb enig vergelijkingsmateriaal.”

En de prijs?

„275 euro voor de eerste vijftig paar die nu klaar zijn. Daarna worden ze misschien duurder.”

Maarten Scholten