Bij Schlecker was eigenlijk alles fout

In Duitsland kom je ze haast overal tegen: de winkels van de drogisterijketen Schlecker, met hun bekende blauw-witte logo. Ze hebben nooit een goede reputatie gehad, behalve dat ze goedkoop waren. Nu is het met Schlecker bijna gedaan. Het bedrijf met zijn miljardenomzet, meer dan 10.000 filialen en ruim 30.000 arbeidsplaatsen heeft uitstel van betaling aangevraagd.

Bij het personeel van Schlecker is dat hard aangekomen. Een werkneemster in een winkel in de Berlijnse wijk Charlottenburg zegt dat ze het nieuws gisteren in haar lokale krant moest lezen. „Niemand had ons op de hoogte gesteld. Maar bij Schlecker hebben de werknemers nooit iets betekend. Voor Anton Schlecker zijn we vakkenvullers.”

Anton Schlecker (67) is een Duitse ondernemer en multimiljonair, type selfmade man. Zijn drogisterijketen heeft hij in 1975 opgericht. Het is zijn levenswerk geworden, met vestigingen in heel Europa. Ook in Nederland had Schlecker winkels – tot in 2010 gesaneerd moest worden. Toen sloot het concern zijn ongeveer honderd Nederlandse filialen.

Schlecker heeft in Duitsland op dit moment nog ruim 7.000 winkels en in de rest van Europa circa 3.000. Bij de drogisterijketen werken 47.000 mensen, van wie meer dan 30.000 in Duitsland. De directie hoopt dat ze door het uitstel van betaling een deel van het winkelnetwerk nog kan redden. Maar een daarmee gepaard gaande sanering zal „ongetwijfeld arbeidsplaatsen kosten”, vrezen de Duitse vakbonden.

De omzet van Schlecker bedroeg in 2010, het laatste jaar waarover cijfers bekend zijn, 6,5 miljard euro. Vorig jaar maakten Anton Schleckers kinderen Lars en Meike, die de dagelijkse leiding in handen hebben, bekend dat ze gingen reorganiseren. Het winkelconcept veranderde; er kwamen meer luxeartikelen en sommige filialen werden uiterlijk verfraaid.

Schlecker was voorheen een winkel waar je naar toe ging om tegen een bodemprijs tandpasta en wc-papier te kopen. De winkels waren kaal en functioneel; het schaarse personeel wisselde vaak en maakte een overwerkte indruk. Schlecker staat bekend als een slechte werkgever. In 1998 werden Anton Schlecker en zijn vrouw tot een voorwaardelijke gevangenisstraf en een geldboete van 1 miljoen euro veroordeeld wegens bedrog met de lonen van hun Duitse werknemers. Die zouden volgens cao-norm worden betaald. In de praktijk bleek dat echter een farce.

Branchekenners zeggen dat Schlecker de signalen van de veranderende drogisterijmarkt te laat heeft opgepakt. Een voorkeur voor luxeartikelen bij de sterk vergrijzende Duitse consument zou jarenlang zijn genegeerd. Concurrent Rossmann, eveneens in honderden Duitse steden een vertrouwde verschijning, heeft het wat dat betreft beter voor elkaar. De winkels zijn mooier; het assortiment is scherp afgestemd op de vraag.

Wat bij de teloorgang van Schlecker een belangrijke rol heeft gespeeld, is het rampzalige imago van de onderneming. Bij Schlecker was eigenlijk alles fout. Er ging geen maand voorbij of het bedrijf kwam wel negatief in het nieuws. De lage prijzen wogen uiteindelijk niet op tegen de toenemende weerzin bij veel Duitse klanten om nog langer een Schleckerfiliaal te betreden. Veel ongesaneerde winkels zien eruit alsof ze uit de DDR-tijd stammen, terwijl oprichter Anton Schlecker niet uit Oost-Duitsland maar uit het welvarende Baden-Württemberg komt.

De toekomst van Schlecker ligt nu in handen van de schuldeisers. Er gaan aanhoudende geruchten dat het concern rekeningen ter waarde van 150 miljoen euro niet kan betalen. Schlecker weigert ieder commentaar daarop; het bedrijf is sowieso niet scheutig met informatie. „We zitten middenin een proces van revitalisering”, zegt een woordvoerder.

Grauwe Schleckerwinkels moeten worden omgebouwd tot uitnodigende shoppingcenters in vrolijke kleuren, waar moeders met kinderwagens en bejaarden met rollators langs de schappen kunnen lopen zonder de vrees iets om te stoten. Vorig jaar al heeft Schlecker meer dan 200 miljoen euro gereserveerd voor de verbouwingen. Het tempo waarmee gesaneerd wordt, ligt echter laag.

Schlecker heeft in 2011 800 filialen in Europa moeten sluiten; 600 volgen nog in het eerste kwartaal van dit jaar. In de drogisterijbranche heet het dat er voor Schlecker geen plaats meer is.

Het personeel en de vakbonden maken zich op voor zware tijden. Als Schlecker zichzelf niet weet te redden, kan dit de eerste grote Duitse bedrijfsondergang van 2012 zijn.