Afgelopen vrijdagmiddag hebben de Moskouse autoriteiten de route van de protestmars van 4 februari afgekeurd, zogenaamd om veiligheidsredenen. Die route voert van het Kaloezjkajaplein bij metrohalte Oktjabrskaja via Krymskyj Wal naar de Tuinring op de andere oever van de Moskourivier. Vervolgens gaat het over de Nieuwe Arbat naar het Manegeplein, waar de slotmanifestatie moet worden gehouden. In totaal is het een tocht van zo’n 6 kilometer.
Het is niet zo vreemd dat de organisatoren dit keer voor een mars hebben gekozen. In Moskou is het op straat nu al -15 graden Celsius en in zo’n kou kun je beter bewegen dan stilstaan. Voor de betogers heeft de gekozen route ook een symbolische betekenis: het is dezelfde die op 4 februari 1990 door 300.000 betogers werd genomen, toen ze demonstreerden tegen de Grondwet van de Sovjet-Unie. Drie dagen na die mars werd het monopolie van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie op de macht afgeschaft en kwam in feite een einde aan de dictatuur.
Waarom de autoriteiten (lees: het Kremlin) niet willen dat die symbolische mars wordt gehouden is duidelijk: het is een directe aanval op het machtsmonopolie van Poetin & Co. Tegelijkertijd willen ze voorkomen dat er in het centrum van de hoofdstad een grote, rondtrekkende demonstratie wordt gehouden, die veel aandacht krijgt van omstanders en niet-geïnformeerden op het idee zou kunnen brengen zich daarbij aan te sluiten.
Ook is de afwijzing van de geplande route een poging om verdeling te zaaien onder de demonstranten. Het radicale deel van hen wil namelijk gewoon met de mars doorgaan, terwijl de anderen eerst verder willen onderhandelen over een alternatief. In het ongunstigste geval krijg je dan twee kleine demonstraties: een officiële in een deel afgelegen van het centrum waar slechts enkele tienduizenden betogers terecht kunnen en een kleinere van een groep radicalen, die niet is toegestaan.
Op de Facebookpagina’s van de demonstranten is de stemming opnieuw agressiever geworden, uit verontwaardiging over de afwijzing. Maar ook is de verdeeldheid daar duidelijk voelbaar. Sommige reageerders zeggen dat alleen een revolutie nog kan helpen om van Poetin af te komen. Volgens hen is het nu of nooit. Anderen blijven oproepen tot kalmte en zijn bereid af te wachten tot het systeem van Poetin vanzelf ineenzijgt - naar hun zeggen gebeurt dat binnen vier jaar.
Nu denk ik niet dat het Kremlin staat te popelen om op de betogers in te hakken à la de Wit-Russische president Loekasjenko in december 2010. Zoiets is slecht voor Ruslands internationale reputatie en het aantrekken van buitenlandse investeringen. Bovendien kan het leiden tot de bevriezing van de - omvangrijke - buitenlandse banktegoeden van de machtselite. Ook kan zo’n ingrijpen makkelijk uit te hand lopen en inderdaad ontaarden in een gewelddadige revolutie, met allerlei nare gevolgen voor zowel het regime zelf als voor de betogers.
Tegelijkertijd toont dat niet-ingrijpen ook de zwakte van het huidige autoritaire systeem aan, dat volgens ingewijden wordt geteisterd door een niet eerder waargenomen interne machtsstrijd . Een meerderheid binnen de machtselite zou zelfs tegen de haviken rondom Poetin hebben gekeerd, die alleen nog op hun zetels zitten omdat ze op de steun van de veiligheidsdiensten, de politie en het leger kunnen rekenen. Die meerderheid zou zelfs vinden dat het tijd wordt voor Poetin om op te stappen. Als alleen dat al een gevolg is van de demonstraties die sinds december in Moskou (en tientallen andere Russische steden) plaatsvinden, mag de Russische civil society trots zijn op zichzelf.