CDA heeft teksten klaar, nu nog een leider die ze vertaalt

Een ‘ruk naar links’? Een breuk met het kabinetsbeleid? Problemen voor de regeringscoalitie? In verschillende media waren de verwachtingen hooggespannen geraakt over de conclusies die het zogenoemde Strategisch Beraad van het CDA zou trekken over de toekomstige koers van de geplaagde partij.

Maar hemelbestormend valt de nieuwe visie op het CDA-gedachtengoed op veel onderdelen toch niet te noemen, als de uitgelekte onderdelen in de Volkskrant, Trouw en deze krant een goed beeld geven. CDA’ers die trouw willen blijven aan de coalitie met de VVD, hoeven zich niet verscheurd te voelen.

Dat het CDA pro-Europa is, en de Unie op onderdelen verder wil harmoniseren, stond ook al in het verkiezingsprogramma van de partij. Net als het belang van duurzaamheid. Het CDA vond al dat milieuvervuilende activiteiten moeten worden belast, dat broeikasgassen met 20 procent moesten worden verminderd en dat duurzame energie en duurzaam bouwen moesten worden bevorderd.

Het CDA liet verschillende van deze wensen varen in de formatieonderhandelingen met VVD en PVV, met instemming van de eigen leden. Het valt moeilijk in te zien waarom ze dan nu opeens een probleem zouden worden.

Op sommige onderdelen lijkt het CDA-denken verder ontwikkeld of uitgewerkt te zijn, maar echte verrassingen zitten daar niet bij. Meer eigen verantwoordelijkheid in zorg en op de arbeidsmarkt passen ook bij het CDA, en zeker bij deze regeringscoalitie. Dat de partij meer wil investeren in onderwijs, is vanzelfsprekend. Geen enkele politicus zal ooit het tegendeel beweren.

Echt nieuwe elementen zijn de hervonden steun voor de multiculturele samenleving en kritiek op de hypotheekrenteaftrek en een aansporing om die te beperken, waar deze krant eerder melding van maakte.

Dat laatste kán problematisch zijn voor de coalitie. Maar CDA’ers in het kabinet en de Tweede Kamer kunnen deze uitspraken juist als geschenk zien. In de onvermijdelijke onderhandelingen met VVD en PVV over nieuwe bezuinig ingen kunnen deze als ‘eisen van de achterban’ worden ingezet.

Van dit soort onderhandelingszetten zijn al tekenen zichtbaar: vicepremier Maxime Verhagen leek daar een voorschot op te nemen toen hij enkele weken geleden in antwoord op vragen over beperking van de aftrek zei dat „ook heilige huisjes wel eens een lekkende dakkapel hebben”. Voor PVV-leider Geert Wilders reden direct per tweet met een coalitiecrisis te dreigen. Dat heet in Haags jargon ‘piketpaaltjes slaan’.

Het opnieuw vieren van multiculturalisme is symbolisch een grotere sneer naar dit kabinet. Maar in de praktijk hoeft dat niet tot een verwijdering te leiden. Het CDA heeft altijd volgehouden dat het kabinetsbeleid immigranten en hun nazaten op geen enkele wijze onheus bejegent. En de VVD zegt ook graag dat ‘niet afkomst maar toekomst’ telt.

Een probleem bij al deze analyses is dat de detailuitwerking van het Strategisch Beraad nog niet openbaar is.

En die is van belang. Neem een beperking van de hypotheekrenteaftrek. Is die onlosmakelijk verbonden met een ander nieuw plan, de zogenoemde ‘vlaktaks’? Want als het CDA die vlaktaks als voorwaarde noemt voor beperking van de aftrek, dan is de soep alweer wat minder heet.

En die vlaktaks, hoe ziet die eruit? Het is eigenlijk geen vlaktaks. Die bestaat namelijk uit één tarief voor de inkomstenbelasting. Maar daarvan zouden hoge inkomens te veel profiteren, dus pleit het Beraad toch maar voor een extra tarief voor hoge inkomens. Dan zijn er twee tarieven, één minder dan nu. Hoe ingrijpend (of kansrijk) zo’n initiatief is, is volledig afhankelijk van dit soort ‘details’.

Uit de delen van het rapport van het Beraad die deze krant heeft, blijkt in ieder geval dat het CDA er nog niet in slaagt in bondig, helder en aantrekkelijk proza zijn gedachten uiteen te zetten. Een voorbeeld: „Permanent leren moet een recht worden. Dat is de beste garantie voor een sterke positie op de arbeidsmarkt. De beweging van nazorg naar voorzorg is ook hier leidend.”

Hoe nuttig de teksten van het Beraad voor de interne ‘herbronning’ ook mogen zijn, uit een voorbeeld als het bovenstaande blijkt wat het CDA boven alles nodig heeft: een leider die al die teksten kan vertalen naar een verhaal dat Nederlanders weer reden geeft op de partij te stemmen.