Het grote geld in de VS achter de kandidaat

When Mitt Romney came to town, is de titel van een 28 minuten durende film die binnenkort op televisie komt in South Carolina en Florida. De beelden zijn stemmig, de muziek is dreigend. Inwoners uit dorpen die, zo zeggen ze, getroffen zijn door de „hebzucht” van Bain Capital, de private-equityfirma waar Mitt Romney vroeger directeur was. Duizenden mensen verloren hun banen door de bemoeienis van het grote geld, is de boodschap. „Het doet zo’n pijn”, zegt een vrouw. „Ik moest mijn enige huis verlaten, terwijl deze man vijftien huizen bezit.” ‘Deze man’, dat is Mitt Romney, de koploper in de race om de Republikeinse presidentskandidatuur.

De film is gemaakt door ‘Winning Our Future’. Deze organisatie steunt de campagne van Romneys tegenstander Newt Gingrich, die na twee tegenvallende resultaten flink achterloopt op Romney in de peilingen van South Carolina en Florida, waar later deze maand voorverkiezingen zijn. De film is gemaakt vlak nadat volgens Amerikaanse media een miljardair uit Las Vegas, Sheldon Adelson, vijf miljoen dollar aan Winning Our Future had gegeven.

Formeel heeft de organisatie niets met Gingrich te maken. Het is een Super-PAC, (‘political action committee’), onder leiding van Becky Burkett, een voormalige medewerker van Gingrich. Op 1 januari hadden organisaties als deze al dertien miljoen dollar besteed aan spotjes, advertenties en internetcampagnes, meer dan de helft van het bedrag dat de kandidaten zelf uitgaven. De PAC’s zijn sinds de tussentijdse verkiezingen van 2010 ‘super’ omdat ze onbeperkt geld kunnen inzamelen en uitgeven, anders dan kandidaten, die aan strenge regels zijn gebonden.

Het Amerikaanse Hooggerechtshof versoepelde in 2010 de regels voor Super-PAC’s aanzienlijk. Sindsdien zijn ze een grote, en volgens sommigen verstorende, factor in Amerikaanse verkiezingen geworden. Volgens het Hof geldt de grondwettelijke vrijheid van meningsuiting ook voor bedrijven, vakbonden en belangenorganisaties. Geld uitgeven aan een kandidaat valt in die redenering binnen dat recht. De enige voorwaarde is dat er geen contact bestaat tussen kandidaat en PAC. Het grote geld lonkt nu voor de kandidaten. Een burger mag per verkiezing hooguit 2.500 dollar doneren aan een kandidaat, aan geld voor een Super-PAC zit geen maximum.

Sindsdien, zegt integriteitswaakhond Center for Public Integrity, is voor kiezers onduidelijk geworden wie er achter de spotjes zit die ze op televisie zien. Want de geldschieters áchter de organisaties blijven vaak verborgen. Twaalf Super-PAC’s gaven geld uit aan advertenties, meestal om een Republikeinse kandidaat gekozen te laten worden of juist te verslaan, schreef medewerker John Dunbar eerder deze maand. „Tien daarvan hebben hun donors nog niet openbaar gemaakt.” Organisaties hoeven maar af en toe hun geldschieters openbaar te maken, meestal weken na een verkiezing. Zo weten kiezers dus pas achteraf wie betaalde.

Dat de Super-PAC’s invloed hebben, bleek al in de eerste voorronde, begin dit jaar in Iowa. Newt Gingrich stond goed in peilingen, totdat de aan Romney verbonden organisatie Restore Our Future een harde campagne tegen Gingrich begon. De organisatie gaf ruim vier miljoen dollar uit aan spotjes die tegen Gingrich gericht waren. In één filmpje werd gezegd dat Gingrich in zijn tijd als voorzitter van het Huis van Afgevaardigden voor overheidssubsidie op abortus was – een heikel thema in conservatief Iowa. De bewering was dubieus, maar Gingrich duikelde naar 13 procent. Romney won Iowa.

Romneys campagneteam ontkende dat de kandidaat wist van de advertenties. „Als er iets gezegd is dat niet klopt, moeten ze dat rechtzetten. Maar volgens de wet kan ik ze niet sturen”, zei Romney, die zei alleen een positieve campagne te voeren. Aan de PAC zijn, zo berichtte The New York Times, enkele naaste oud-medewerkers van Romney verbonden, zoals zijn voormalige financieel adviseur Steve Roche. Zo kan de kandidaat schone handen houden, terwijl de PAC het vuile werk opknapt. Een gekwetste Gingrich beloofde Romney met gelijke munt terug te betalen. De film van zijn PAC lijkt zijn antwoord, al speelt ook hij het schimmenspel mee en bewaart hij afstand tot de PAC die hem steunt.

Fred Wertheimer, directeur van de organisatie Democracy 21, zegt dat de Super PAC’s niet alleen de verkiezingen beïnvloeden, maar ook de kandidaten zelf. „Het roept de vraag op of de ongelimiteerde donaties die kandidaten nu via een omweg krijgen, een kandidaat beïnvloeden. Ze creëren er de ideale voedingsbodem voor.” Volgens Wertheimer hebben de kandidaten het harde werk campagnevoeren nu „uitbesteed”. Hij schreef deze week een brief aan advocaat-generaal Eric Holder, waarin hij vroeg om scherper toe te zien op de campagnes. „De super-PAC’s zijn de gevaarlijkste instrumenten om onze democratie vandaag te corrumperen”, schreef Wertheimer. „De overheid moet veel harder tegen misbruik optreden. ”

Newt Gingrich riep de makers van de film over Romney gisteren op fouten te verwijderen, of anders de film terug te trekken. Hij deed dit nadat de Fact Checker, een rubriek in The Washington Post, schreef dat er zo veel onjuistheden in voorkwamen, dat de film tot de meest onbetrouwbare campagnespots behoort.