Poef headshot

Waarom bleef Gaddafi in Libië? Dat was wel zo ongeveer het slechtste idee sinds Abraham Lincoln bedacht dat hij behoefte had aan wat vertier en besloot naar het theater te gaan. De gevolgen waren in elk geval vergelijkbaar. Ook president Lincoln werd in het hoofd geschoten. En net als Gaddafi overleed hij niet direct. Lincoln hield het zelfs nog een halve dag vol, hij overleed pas de volgende ochtend.

Er wordt volop gespeculeerd over hoe Gaddafi precies aan zijn einde is gekomen. Beelden laten een verwarde dictator zien, die tegen de motorkap van een vrachtwagen wordt geduwd. Hij grijpt naar zijn hoofd en constateert verbaasd dat daar bloed uitkomt. Het zou heel goed kunnen dat de dodelijke kogel op dat moment al in zijn hoofd zit. Uit de Eerste Wereldoorlog zijn talloze voorbeelden bekend van soldaten die gewoon doorvochten nadat een kogel hun schedel had doorboord. Ze hadden net als Gaddafi niet door wat er met hen was gebeurd.

Sinds de Haagse conventie van 1899 is in oorlogsvoering het gebruik van Full Metal Jacket-kogels verplicht. Deze kogels ontploffen niet in het hoofd, zoals de tot dan toe gangbare kogels deden, maar leggen een mooi strak spoor af, zodat alleen het deel van de hersenen wordt beschadigd waar de kogel doorheen gaat. En het brein is een nuttig orgaan, maar grote delen ervan zijn niet bepaald onmisbaar.

Het Amerikaanse congreslid Gabrielle Gifford werd in januari van dit jaar in het hoofd getroffen door een kogel en overleefde. Sindsdien is ze aardig opgeknapt en deze zomer poseerde ze lachend voor de pers. Wel heeft ze nog moeite met het formuleren van zinnen, want de kogel trof vooral de linker hersenhelft. Een vervelende handicap voor een politicus.

Hoe dan ook, het kan heel goed dat Gaddafi pas later aan zijn hoofdwond overleed. Er hoeft helemaal niets te zijn gebeurd in de periode tussen het filmpje en de foto’s waarop hij levenloos de camera’s instaart. De schotwond veroorzaakt een langzaam opzwellen van de hersenen, en op het laatst komt de hersenstam knel te zitten in de schedelbasis. En dat is een onderdeel dat wel van levensbelang is.

Toen John Wilkes Booth, de moordenaar van Lincoln, zijn fatale schot loste, sprak hij de woorden ‘sic semper tyrannis’. Dat betekent zoveel als ‘zo loopt het altijd af met tirannen’. Ook premier Berlusconi van Italië werd overvallen door een vlaag van Latijnse eruditie bij het verscheiden van Gaddafi. ‘Sic transit gloria mundi’, was het commentaar op de dood van zijn beste politieke vriend. Vrij vertaald: ‘Helaas pindakaas.’

Victor Lamme