Mensen willen mooi zijn, het liefst voor een zacht prijsje

Het scenario dat plastisch chirurg Hans Pieter van Not schetst, lijkt op iets uit een roman: een man met een koffertje vol inspuitmateriaal trekt langs schoonheidssalons. Hij spreekt af dat de schoonheidsspecialist vijf cliënten aanlevert die van hun rimpels afwillen en dat zij deelt in de winst. Hij komt langs, geeft drie minuten voorlichting, spuit voor 100 tot 300 euro de huid rond de ogen vol en vertrekt. „Hij heeft geen kosten, geen administratie, niks.” En het gebeurt echt.

Plastisch chirurgen zoals Van Not (50), die na de opleiding tot basisarts zes jaar hebben doorgestudeerd, vangen in het ziekenhuis de slachtoffers van de beunhazen op. De minst erge gevallen: vrouwen die door verkeerd inspuiten een ‘hangend oog’ hebben. De ergste: patiënten met hartritmestoornissen doordat de ingespoten vloeistof bij een liposuctie (om vet te verwijderen) een bepaald evenwicht in het lichaam heeft verstoord. Dit kan dodelijk zijn. Maar ook ontstekingen, nabloedingen, verschoven borstimplantaten. Zelf werkt hij in beide Zeeuwse ziekenhuizen en in een Zeeuwse privékliniek.

Cosmetische chirurgie is een onbeschermd vak. Elke basisarts mag het doen. En de vraag is groot. Reden voor de Nederlandse Vereniging van Plastisch Chirurgen om binnenkort te stemmen over de ingrijpende normen die Van Not en Rob Schieman hebben opgesteld. Zo mogen echte plastisch chirurgen niet meer werken in klinieken waar ook basisartsen plastisch chirurgische ingrepen doen. Buikwandcorrecties, borstvergroting en -verkleining en facelifts.

Dat gebeurt in de meeste privéklinieken. Ook in heel bekende.

„Die eis is ook niet niks. Er zullen zeker plastisch chirurgen zijn die tegen stemmen. Maar we moeten als beroepsgroep een grens trekken. We willen de patiënt beschermen. De patiënt heeft geen idee wie bekwaam is en wie niet. Als je de cv’s van die ‘cosmetische artsen’ bekijkt, dan klinkt dat indrukwekkend. Maar dan ben je nog geen plastisch chirurg. Je kunt misschien wel goed spuiten maar je kunt een patiënt vooraf niet goed voorlichten over alle verschillende behandelingsmogelijkheden. Alleen een specialist weet welke gevolgen ingrepen kunnen hebben en welke ingreep dus het beste is.”

Doen de cosmetisch artsen ook grote ingrepen?

„Ja. Vaak schept alleen al de website verwarring. Artsen die worden aangeprezen als ‘onze specialisten’, zíjn in feite niet medisch specialist. Een buikwandcorrectie, wat een grote operatie is, zouden echt alleen plastisch chirurgen moeten doen.”

Bijna de helft van alle 244 privéklinieken heeft een ZKN-keurmerk (Zelfstandige Klinieken Nederland).

„Het keurmerk zegt onvoldoende over de kwaliteit van de operaties. Wel over de hygiëne en infectiepreventie in de kliniek. Er moet ook één medisch specialist werkzaam zijn volgens dat keurmerk. Maar over de kwaliteiten van de basisartsen die er werken, zegt het niets. Wij willen dat elke kliniek voortaan bijvoorbeeld ook het aantal doden en complicaties openbaar maakt.”

En de helft van de klinieken heeft het keurmerk niet eens.

„Er zijn ook klinieken waar een basisarts werkt die gewoon een cursus cosmetiek in Sao Paolo heeft gevolgd. Dat kan een leek niet zien.”

Hoeveel kost een borstvergroting?

„Ongeveer 4.000 euro.”

Waarom laten mensen zich zomaar behandelen?

„Mensen willen mooi zijn. En als dat voor een paar honderd euro minder kan dan bij een plastisch chirurg, doen ze dat. Ze gaan vooral naar België en Spanje. Ik maak hier in de grensstreek vaak mee dat patiënten met vreselijke pijn bij de spoedeisende hulp aankloppen. Ze blijken dan naar een Belgische privékliniek te zijn geweest voor een borstvergroting of neuscorrectie. Als er iets misgaat en ze proberen die kliniek te bellen, krijgen ze alleen een antwoordapparaat. Vaak weten ze niet eens door wíe ze behandeld zijn in België.”

Deze behandelingen betaalt de patiënt uit eigen zak. Onverzekerde zorg. Hoeveel van die behandelingen doet u?

„Tien procent van mijn tijd besteed ik aan onverzekerde zorg. De rest gaat naar verzekerde zorg. Ik doe jaarlijks ongeveer 200 borstoperaties. Ook reconstructie na een borstafzetting wegens borstkanker. Die mensen willen ook cosmetiek, ook al zijn ze misschien zeventig. Ook zij willen er goed uitzien. Er is niks mis met cosmetiek, alleen moet de arts wel bekwaam zijn. Zestig procent van mijn tijd besteed ik aan handchirurgie. Dat zijn mensen met reuma of handletsel zoals een afgehakte vinger.”

De echte plastisch chirurg maakt toch ook wel fouten?

„Natuurlijk. Ik zie 1.200 nieuwe patiënten per jaar. Dus er is er heus weleens één die complicaties ondervindt na een operatie. Maar ík documenteer alles en ik ben bereikbaar voor patiënten.”

Wilt u de markt afschermen?

„Nee, ik wil de patiënt beschermen. Ik wil dat er minder geklooid wordt. En dat patiënten betere voorlichting krijgen over de ingreep die ze ondergaan. Verzekerde zorg of niet. Ik kan geen regels opleggen aan basisartsen of klinieken. Dat moet de overheid doen. Ik kan alleen tegen de leden van de Vereniging voor Plastisch Chirurgen zeggen: werk niet in klinieken die onduidelijk doen over welke arts medisch specialist is.”

Volgens de inspectie behandelt de helft van de klinieken kinderen. Er zouden vorig jaar 30.000 kinderen zijn geweest, al waren dat ook klinieken voor jongensbesnijdenis en suikerziekte.

„Wij plastisch chirurgen behandelen minderjarigen nooit om cosmetische redenen. Er zijn ouders die hun kind een borstvergroting aanbieden maar dat voeren wij niet uit. Correctie van uitstaande oren gebeurt wel, ook in privéklinieken. Ik kan me één uitzondering herinneren: ik had één keer een patiënt van zeventien uit een Afrikaans land. Hij had zo’n ongewoon grote bilpartij dat hij er enorm mee werd gepest. Hem heb ik wel geholpen door de bilpartij te verkleinen. Dat is haast niet cosmetisch te noemen, maar medisch. Hij had geen leven en knapte na de ingreep enorm op.”