Maar koffie kan geen kwaad

1 Goed voor de geest

Koffie is veel minder problematisch dan alcohol. Het heeft niet de januskop van alcohol, waarbij weinig gezond is en veel ongezond. Een beetje alcohol maakt de mens wat socialer, een beetje koffie maakt hem slimmer en alerter. Het is bijvoorbeeld heel goed dat er gratis koffie verkrijgbaar is op de redactie van deze krant, anders zouden er nog meer taalfouten in staan. Na een kopje koffie merk je taalfouten eerder op, leert het nieuwste, net gepubliceerde cognitieonderzoek. Op allerlei cognitietests scoren mensen beter als ze wat cafeïnehoudende koffie hebben gedronken. Ook voor dementerende mensen is er geen beter medicijn beschikbaar dan een paar koppen koffie.

2En goed voor het lichaam?

Er zijn vroeger alarmerende berichten geweest over het gevaar van koffie voor hartziekten en kanker. Maar in de beter opgezette grote onderzoeken blijft er van dat gevaar niets over. Gemiddeld over de bevolking is er bijna niks wat koffie doet met de gezondheid, ook niet bij mensen die een liter per dag drinken. Er zijn wel individuele verschillen. Die ontstaan door variatie in de erfelijke code, waardoor sommigen hun cafeïne sneller afbreken dan anderen. De langzame verwerkers lopen wellicht wat meer risico, maar die hebben ook eerder last van koffie en passen meestal zelf hun dagelijkse dosis aan.

3 En die cholesterol dan?

Sommige koffiedrinkers verhogen door de koffie hun ‘slechte cholesterol’ (LDL). Anderen niet. Dat is een kwestie die in het laatste decennium van de vorige eeuw tot op de bodem is uitgezocht, vooral door de Nederlandse voedingskundige Martijn Katan. Het zijn twee vettige stoffen in koffie die het LDL-gehalte bij de mens verhogen. En die twee stofjes blijven hangen in papieren koffiefilters. Vandaar dat Scandinavische drinkers van gekookte koffie en liefhebbers van cafetièrekoffie die dagelijks vijf kopjes drinken hun cholesterolgehalte met ongeveer 7 procent verhogen.

Een gebruikelijk cholesterolverlagend medicijn (simvasttaine) vermindert het cholesterolgehalte met ongeveer 25 procent. Dus koffie heeft echt invloed. Mensen die espresso zonder filter prefereren, hebben er wat minder last van. Er is verschil in bereidingswijze. Wie filterkoffie (en Senseo, in papieren pads) drinkt, beïnvloedt zijn cholesterol niet door koffieconsumptie.

4 Slapeloze nachten?

Hier duiken de genetische verschillen weer op. Een van de NRC-wetenschapsredacteuren drinkt ’s morgens twee slappe bakjes en de rest van de dag geen koffie, omdat hij anders gaat stuiteren. Dat is de collega die voor een artikel bij het Amerikaanse bedrijf 23andme zijn genen heeft laten onderzoeken op ziekterisico’s. Onder ‘gevoeligheid voor drugs’ las hij drager te zijn van een variant van een leverenzym waardoor ‘koffie de kans op een hartaanval vergroot’. Ook vóór zijn genanalyse dronk hij al weinig koffie.

Ikzelf drink ’s morgens met gemak vier tot zes sterke koppen, maar na het middaguur niet meer, omdat ik denk dat middagkoffie niet goed is voor mijn nachtrust. En een derde collega is ’s morgens, ’s middags en ’s avonds grootverbruiker van cafeïne en slaapt als een roos. Waar het op neerkomt: cafeïne mag al in lage doses verslavend zijn, vrijwel iedereen weet er verstandig mee om te gaan, omdat een overdosis (duizelig, trillerig, zweterig) geen al te plezierige ervaring is. De verslaving laat zich ook in lage dosis goed onderhouden.