'Als Europa het verknalt, gaan de VS ook ten onder'

Lange tijd reageerden Amerikanen lauw op de financiële zorgen van Europa. Maar daar is de laatste weken verandering in gekomen. Ook voor Amerika staat er veel op het spel. Veel meer zelfs dan iedereen aanvankelijk dacht, zegt econoom Bruce Stokes. „De beleidsmakers in Washington zijn eindelijk wakker. Iedereen vraagt zich af: wat gebeurt daar?”

Bruce Stokes is schrijver, onderzoeker bij het German Marshall Fund of the United States en economisch adviseur van voormalig president Bill Clinton. Laat in Washington het woord ‘Europa’ vallen, en er wordt wat spottend gelachen, zegt hij. Ach ja, Europa. „Republikeinen voeren campagne tegen Obama’s zorgstelsel door te zeggen dat het ‘Frans’ is. ‘Frans’, dat staat voor ouderwets, inefficiënt, Europees vooral. Europa is symbool geworden voor stroperig beleid, oplossingen die verzanden terwijl de tijd opraakt.”

Het gevoel in Amerika is: het is ook onze economie die jullie op het spel zetten, zegt Stokes. Een beetje hypocriet is dat wel, want de eurocrisis is een direct gevolg van de Amerikaanse kredietcrisis. Amerikanen met goede raad voor Europa moet je daarom per definitie wantrouwen, zegt Stokes. „Nu zijn de rollen omgedraaid. Was het eerst Europa dat verbijsterd was over de enorme financiële crisis in Amerika, nu heerst aan deze kant van de oceaan het gevoel: het is ook onze economie die jullie in gevaar brengen. Als jullie het op het laatste moment verknallen, dan gaan wij ook ten onder.”

Het heeft lang geduurd voordat dit besef doordrong. Amerikanen volgen de Europese Unie, veruit de grootste handelspartner, niet of nauwelijks. Stokes, ironisch lachend: „Toen de Amerikaanse Amanda Knox vrijgesproken werd van moord in Italië, leefde Europa even. Een dag. Maar in Washington is iets aan het veranderen, het besef dat de trans-Atlantische verhoudingen snel kunnen verzwakken.”

Beleidsmakers in Washington zien de eurocrisis niet alleen als een economisch probleem. Er zijn ook andere zaken in het geding, zegt Stokes. „Het Europese falen om snel tot pijnlijke oplossingen te komen, heeft Amerika aan het denken gezet. Europa is zo verdeeld en met zichzelf bezig dat samenwerking op gebied van defensie en veiligheid in het geding komt. Europa wordt in de ogen van de regering-Obama een onbetrouwbare partner, die afspraken met Amerika niet meer nakomt.”

Het meest gehoorde scenario in de VS is dat Europa zeker tien jaar zal lijden onder economische stagnatie en politieke verlamming. Een verloren decennium biedt geen vooruitzicht op een stabiele partner, zegt Stokes. Irritaties stapelen zich op, als in een slecht huwelijk.

Opeenvolgende Amerikaanse regeringen zijn ontevreden over Europese defensie-uitgaven. Sinds een maand komt in het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie, een nieuwe werkgroep bijeen. De groep bestaat uit adviseurs uit de wereld van de economie, defensie en buitenlands beleid. Minister van Defensie Leon Panetta speculeert in die ontmoetingen volgens Stokes op de gevolgen van de eurocrisis voor de Amerikaanse veiligheid. „Het ongemak is gegroeid door de grote politieke rol die Duitsland zichzelf heeft toegedicht in de crisis. Juist Duitsland is sceptisch over de NAVO, en werkte niet mee aan de luchtaanvallen op Libië.”

Contacten met regeringsmedewerkers leren Stokes dat de Amerikaanse regering „buitengewoon bitter” is over de samenwerking met Europa. „De oorlog tegen terreur, waarin Amerika ten diepste vindt dat het ook Europa’s problemen oplost, heeft de irritaties doen toenemen. De eurocrisis bevestigt het beeld dat Amerika van Europa heeft.” Minister Panetta klaagde eerder deze maand in Brussel over de bezuinigingen van veel EU-landen op defensie.

President Barack Obama verloor eind vorige maand zijn geduld in de Europese aanpak van de eurocrisis. Tijdens een toespraak in Californië zei hij dat Europa „de wereld angst aanjaagt” door maar niet met oplossingen voor de crisis te komen. „Ze doen hun best om verantwoordelijk actie te ondernemen, maar ze zijn niet zo snel als noodzakelijk is.”

Stokes: „Op korte termijn kan de eurocrisis ook goed nieuws zijn voor de VS. Europese investeerders zullen liever hier zaken doen. Maar snel maakt een sterkere dollar het te duur hier te investeren. Bovendien tast dit de exportmarkt aan. Obama’s belofte om de export binnen vijf jaar te verdubbelen, kunnen we wel vergeten. Ook krijgt het consumentenvertrouwen een knauw. Het kan dus enorme negatieve gevolgen hebben.”

De VS zijn nog niet hersteld van de financiële crisis van 2008 en 2009, die de werkloosheid opjoeg tot ruim 9 procent. De resultaten van de stresstesten van de grootste Amerikaanse banken zijn openbaar gemaakt en sommige banken werden gered door overheidsinjecties. „Europa kan van Amerika leren, al is hier veel misgegaan. Welke beslissing ook genomen wordt, er moet vooral snél besloten worden. Europese besluiteloosheid is slecht voor het vertrouwen van de burger in de economie. En voor het Amerikaanse vertrouwen in Europa.”