Wim Kok over 9/11: even is het in je hoofd complete chaos

Wim Kok was premier van Nederland toen de VS op 11 september 2001 werden getroffen door grote terreuraanslagen. In NRC Weekend kijkt de ex-premier terug op die dag en de roerige periode die zou volgen.

Het was de tweede dinsdag van september, een week voor Prinsjesdag. Het leek in Den Haag “een dinsdag als alle dinsdagen” te worden, zegt Kok bijna tien jaar later in een vraaggesprek met onze redacteur Juurd Eijsvoogel. Kok vertelt in het interview hoe hij van de aanslagen hoorde:

“Ik was net voor het vragenuurtje in de Kamer geweest, stak het Binnenhof over en in mijn werkkamer zette ik Teletekst aan om te zien of er nog iets gebeurd was. Zo viel ik er middenin. Ik heb mijn secretaresse erbij gehaald en de kamerbewaarder, die voor koffie zorgt en voor de stukken die binnengebracht en weggehaald moeten worden. Met hen heb ik mijn eerste schrik gedeeld toen we zagen hoe het tweede vliegtuig het World Trade Center in vloog.”

In het hoofd van Kok was het eerst “complete chaos”, zegt hij:

“In je hoofd is het even complete chaos. Want je weet niet wat er nog meer komt. En ook niet wat de impact ervan zal zijn. Zoals iedereen verbijsterd en in totale verwarring was, was ik dat natuurlijk ook. Maar als je verantwoordelijkheid draagt weet je dat het daar niet bij kan blijven. Er is altijd een zintuig dat zegt: wacht eens even, je bent misschien wel even radeloos als ieder ander, maar er moet wél een aantal dingen gedaan worden. En je bent ook in een positie dat je dingen kúnt doen. De meeste mensen zitten dan verslagen op de bank en denken: wat nu? Als premier hangt het onder meer van jou af wat er gebeurt.”

Kok moest, nadat hij de impact van het nieuws even op zich in had laten werken, direct aan drie dingen denken:

“Drie dingen sprongen meteen op de voorgrond. Eerst: wat wordt de internationale reactie, en vooral die van de Amerikanen? Daar was ik van het begin af aan bezorgd over, al stond steun voor de Amerikanen voor mij buiten kijf. Het tweede was: wat gaat dit betekenen voor de binnenlandse veiligheid? Wat daar gebeurt, kan ook hier gebeuren. Alle plannen voor veiligheid en preventie werden meteen opnieuw tegen het licht gehouden. Het derde: wat kunnen de gevolgen zijn voor de manier waarop bevolkingsgroepen hier met elkaar omgaan?”

Lees het gehele interview met Kok in de papieren editie van NRC Weekend of onze digitale editie.