Telecomwaakhond: smartphone-gebruikers hebben lak aan etiquette

In bed, op het toilet en onder het eten. Zelfs op plaatsen waar het helemaal niet mag, zoals de bioscoop of de bibliotheek. Smartphone-gebruikers zijn vergroeid met hun mobiel, ontdekte de Britse toezichthouder Ofcom. “De apparaten veranderen onze gewoonten en etiquette.”

Vandaag publiceerde het communicatieagentschap het verslag van een enquête waaraan 2.073 volwassenen en 512 tieners hebben meegedaan. De volwassenen zijn ‘face-to-face’ geïnterviewd, de tieners via een online formulier.

Met smartphones worden de nieuwste en meest populaire telefoons bedoeld: BlackBerry’s, Androids en iPhones. Toestellen waar je niet alleen mee kunt bellen en sms’en, maar ook surfen, e-mailen, Facebook’en, Twitteren en chatten. Altijd en overal. “Een natie verslaafd aan smartphones”, kopt het agentschap boven het persbericht.

Kannibalisering van andere activiteiten
Die diagnose is overigens niet helemaal uit de lucht gegrepen. 37 procent van de volwassen smartphone-bezitters en 60 procent van de tieners met zo’n apparaat geven zelf toe ‘erg verslaafd’ te zijn. Anders dan mensen met een ouderwetse mobiel (dus zonder geavanceerde internetapplicaties), zou het de manier veranderen “waarop mensen zich gedragen en met elkaar communiceren”.

In het rapport wordt gesproken over de ‘kannibalisatie’ van andere activiteiten. Zoals werken met een gewone computer, een krant lezen, een kaart gebruiken, tv-kijken en gamen achter een groot scherm. Deze technologische overstap is niet erg. Maar de overheidsinstantie merkt ook op dat volwassen gebruikers, sinds ze een smartphone hebben, 9 procent minder boeken lezen, 4 procent minder tijd doorbrengen met vrienden en 4 procent minder sporten. Voor tieners geldt: 15 procent minder boeken lezen, 7 procent minder ‘socializen’ en 6 procent minder sporten.

Smartphone-revolutie
Ofcom heeft ook uitgebreid onderzoek gedaan naar de etiquette van smartphone-gebruikers. 51 procent van de volwassenen gebruikt de mobiel in gezelschap van anderen, 38 procent laat zich door het ding wekken, 22 procent belt, surft of sms’t in de badkamer of op het toilet, 23 procent tijdens een etentje met anderen en 18 procent kan de mobiel niet met rust laten op plekken waar het ding uit moet.

Bij tieners liggen deze cijfers structureel enkele procenten hoger. En bij mensen met een ouderwetse mobiel lager. Het agentschap spreekt daarom van een “smartphone revolutie”.

‘Alleen samen’
Wijselijk laat Ofcom in het midden of deze technologische impact op het sociale leven zorgelijk is. Maar ongetwijfeld is het onderzoek munitie voor sociologen en psychologen die al jaren op de negatieve effecten wijzen van overal online zijn.

Onder hen Sherry Turkle, hoogleraar technieksociologie aan het vooraanstaande Massachusetts Institute of Technology in Cambridge, Massachusetts. Begin dit jaar publiceerde ze het boek Alone Together (Basic Books, 2011). De titel bevestigt al wat Ofcom vaststelt: alleen samen.

Onderzoeken tonen volgens Turkle aan dat de jongste generatie veel minder empathisch is dan haar voorgangers. Simpelweg omdat intimiteit vermeden kan worden en relaties via internet of met apparaten minder verplichtend zijn. “We verwachten meer van technologie en minder van elkaar.” De professor, die eerder altijd de voordelen van technologie prees, vreest dat online apparaten niet langer een hulpmiddel zijn, maar ons leven gaan beheersen. Daarom citeert ze Churchill. “We geven vorm aan onze gebouwen. Daarna zullen zij ons vormen.”

‘Wees authentiek’
Op 24 januari sprak ook paus Benedictus XVI zich uit over de implicaties van sociale techniek op de mens. “We moeten beseffen dat virtuele contacten niet de plaats kunnen en mogen innemen van direct menselijk contact”, zei hij. De geestelijke spoorde gebruikers aan om zich af te vragen wie hun buurman is in ‘deze nieuwe wereld’. Online moeten we van hem de verleiding weerstaan een kunstmatig profiel van onszelf aan te maken. Het is zaak authentiek te zijn, aldus de paus, die sprak in het kader van de 45ste Wereldcommunicatiedag.

De waarschuwing van de paus doet denken aan de kerstrede van koningin Beatrix in 2009. “Je spreekt elkaar zonder gesprek”, zei ze. “Je kijkt naar elkaar zonder de ander te zien. Mensen communiceren via snelle korte boodschapjes. Onze samenleving wordt steeds individualistischer.” Het leverde de vorst veel kritiek op, maar niet lang daarna meldde het Koninklijk Huis zich zelf op Twitter en YouTube. De paus is zelfs nog actiever online, met een eigen applicatie op de iPhone.

Gerelateerde artikelen:
Internetgeneratie ondermijnt traditionele bedrijfscultuur
Internet na Anders Breivik. Wie zijn mening uit, moet privacy opgeven
Twitter maakt de mens tot emotioneel wrak
Gebruikers Facebook nog geen melkkoeien
Twitter bezorgt ons een ontwikkelingsstoornis
Paus waarschuwt voor vervreemding op sociale media