'We communiceerden door naar elkaar te luisteren'

Met een hoofddoek op zit Linde Nijland (37) in de werkplaats van Seyf Ollah Shokri, een Iraanse instrumentenbouwer. Vooral bekend als zangeres van Brits georiënteerde folk zingt ze met lichte trillers in haar stem een traditional uit dat genre. Instrumentale omlijsting komt van twee snarenspelers, vaste partner Bert Ridderbos en Iraniër Seyd Kaymed Reza, terwijl de bouwer zelf op de achtergrond beurtelings een fluit en percussie ter hand neemt. Na het laatste couplet neemt Kaymed Reza het initiatief over met een bespiegelende improvisatie die aansluit op Nijlands melodie maar tegelijkertijd een brug vormt naar een Iraans lied.

Het is een van de langste fragmenten op de dvd van A Musical Journey, het verslag in beeld en muziek dat Nijland maakte van haar reis over land naar Bhutan. Zij was met Ridderbos uitgenodigd om daar een concert te geven ter gelegenheid van de kroning van de vijfde koning. Cameraman Hans Meerman en begunstiger Arnold Pilon vergezelden hen. Zowel op de cd als de dvd staan nummers die ze onderweg opnam, grotendeels met musici die ze tijdens haar reis ontmoette.

„Bert en ik werden uitgenodigd door Arnold Pilon, die een reis naar zijn favoriete land Bhutan wilde maken waarin muzikale ontmoetingen als rode draad zouden fungeren”, zegt Nijland. „Onze aankomst daar moest samenvallen met de kroning van de vijfde koning van dat land en de officiële invoering van de democratie. Er stond een optreden voor ons gepland tijdens de feestelijkheden. Ik wilde al jaren een muzikale reis maken, dus dat kwam mooi samen.”

Bhutan was weliswaar het doel van Nijlands reis, veel ruimte op de dvd is ingeruimd met het bezoek van Nijland aan Iran. „Bhutan is een prachtig land, waar de overheid Bruto Nationaal Geluk hanteert om welzijn van de mensen te meten. Maar Iran maakte minstens zoveel indruk”, aldus Nijland. „De Iraniërs waren open en belangstellend en de hoofddoek die ik als vrouw moest dragen, ervoer ik als niet als een belemmering. Iraanse vrouwen kunnen studeren en topposities in het bedrijfsleven bereiken. Daar staat tegenover dat vrouwen niet in het openbaar mogen optreden, en Westerlingen over het algemeen ook niet. Ik ben waarschijnlijk de eerste westerse vrouw geweest die daar sinds de Islamitische Revolutie opgetreden heeft.”

De Iraanse instrumentbouwer die op de dvd te zien is, is in dienst van de overheid, vertelt Nijland. „Hij reconstrueert eeuwenoude, in onbruik geraakte instrumenten. Er was een duidelijk verschil tussen de officiële lijn en hoe de mensen ermee omgaan. Dit concert was in alles een muzikale ontmoeting. We spraken elkaars taal niet, maar communiceerden tijdens het spelen door naar elkaar te luisteren. Dat is ook de basis van Iraanse muziek.”

Nijland gaf in Iran een ondergronds concert. „Mensen kwamen alleen maar binnen als ze een bepaald wachtwoord kenden. Uitnodigingen liepen via informele netwerken. Samenkomen om een westerse vrouw te horen zingen bleek voor hen een bevrijdende ervaring te zijn. Ze waren razend enthousiast. We hebben geen opnamen gemaakt. Dat zou voor de aanwezigen een te groot risico inhouden.”

Linde Nijland & Bert Ridderbos: A Musical Journey