We verstaan Belgen maar begrijpen ze niet

België, zegt de Nederlandse ambassadeur Henne Schuwer, is anders dan je denkt. België is ook niet zomaar wat je ziet. „Ceci n’est pas une pipe. Ceci n’est pas La Belgique. Het is een land vol tegenstellingen.”

In zijn werkkamer op de Nederlandse ambassade, in de Europese wijk van Brussel, kijkt Henne Schuwer uit op kantoorgebouwen. De Europese Commissie, aan de Wetstraat, is dichtbij, net als het gebouw van de Europese Raad waar ministers en regeringsleiders vergaderen als ze in Brussel zijn. Verderop in de Wetstraat staat het Belgische parlement. En op nummer 16 het kantoor van de Belgische premier.

Henne Schuwer woont al zo’n 12 jaar in België. Sinds vorig jaar is hij ambassadeur. Eerder was hij kabinetschef van Jaap de Hoop Scheffer bij de NAVO en plaatsvervanger van de Nederlandse vertegenwoordiger bij de Europese Unie.

Het grootste misverstand over België, zegt Schuwer, is: dat we elkaar verstaan en dus ook begrijpen. „Wie in België zaken komt doen, denkt dat dat op dezelfde manier kan als in Nederland. Maar hier vergt dat meer tijd. Er hoort een inleiding bij over het weer, je familie, waar je vandaan komt. Een zakelijk gesprek van een half uur met een Belg die je nog niet kent, kun je net zo goed niet hebben. Aan de andere kant kom je niet snel bij een Belg binnen. Ik heb altijd goeie, hartelijke contacten met mijn buren. Maar het leidt er nooit toe dat we bij hen thuis een borrel drinken.”

Hoeveel kennis over België hebben ambtenaren op de ministeries in Nederland?

„Niet zo veel. Ze denken meer te weten dan ze weten. Men verdiept zich niet in België. Bij Japan denken ze: daar moeten we een boek over lezen. Bij België denken ze dat het een beetje is zoals Nederland. Quod non. Ze kennen wel de taalverschillen in België. Ze snappen ook steeds beter hoe het zit met de gewesten, waarbij Vlaanderen hoger wordt ingeschat dan Wallonië.”

Wat kunnen we in Nederland leren van België?

„Flexibiliteit. In onderhandelingen zit daar een groot verschil. Dat bleek toen we samen met België het WK voetbal probeerden binnen te halen. In de Tweede Kamer werd een heel stevig debat gevoerd over de belastingeisen van de wereldvoetbalbond FIFA. In België zeiden ze: ‘Laten we eerst zien of we het binnenhalen.’ Nederland wil alles van tevoren regelen. In onderhandelingen hebben we onze positie al afgebakend en afgestemd. Belgen proberen eerst tot een akkoord te komen en zeggen dan: ‘We gaan naar onze achterban en u hoort wel of het lukt.’”

En is dat beter?

„Bij Belgische onderhandelaars moet je altijd goed kijken wie je tegenover je hebt. Kan die de deal thuis verkopen? Het persoonlijke gewicht van onderhandelaars telt veel meer.”

Heeft u in België meer begrip gekregen voor de Vlamingen of juist voor de Franstaligen?

„Je wordt heen en weer geslingerd tussen twee gedachten. Ik heb de absolute overtuiging dat het geen goed idee is om dit land uit elkaar te laten vallen. Maar ik heb ook begrip voor bijna tweehonderd jaar historie. Dit land is begonnen op basis van ongelijkheid. Na de afscheiding van Nederland mocht alleen de Franstalige elite stemmen. Bart De Wever [leider van de Vlaams-nationalistische N-VA] zegt: ‘We kunnen de geschiedenis niet uitvlakken.’ Maar als je vasthoudt aan culturele grieven, breng je het land niet vooruit. Als je regeringsverantwoordelijkheid wilt dragen, moet je dat doen op basis van feiten en koele berekening.”

Schaamt u zich in België weleens voor Nederland?

„Niet voor Nederland as such. Soms voor individuën die zich hier of tegenover dit land misdragen. Het is ook niet zo dat het Nederlandse kabinet voor de Belgen zomaar een gegeven is. Ze weten de PVV niet te plaatsen. Bart De Wever zegt dat de N-VA géén PVV is. De N-VA is pro-Europees en heeft niks tegen de islam. Hij zegt: ‘Als ik in Nederland moest stemmen, zou het op het CDA zijn.’ Belgen vereenzelvigen de PVV met het Vlaams Belang of een populistische partij als LDD [voorheen Lijst Dedecker]. Zij hebben bij het Vlaams Belang gekozen voor een cordon sanitaire en kijken met een zekere huiver naar het Nederlandse gedoogakkoord. Ze vragen zich af: ‘Gaat dat invloed hebben op ónze politieke verhoudingen?’”

Hoe zien Belgen Nederlanders?

„Met haat en liefde. Er is bewondering voor het entrepreneurschap en de manier waarop Nederland is georganiseerd. Ze vinden wel dat we dat niet onder stoelen of banken steken.”

Petra de Koning