Fake of toch echt?

André Waardenburg: De faam snelt Blue Valentine vooruit: eindelijk weer eens een sterke Amerikaanse film die met een klein budget volkomen onafhankelijk van de grote studio’s is gedraaid. Een ‘independent’ die een rauw liefdesverhaal vertelt. Ryan Gosling en Michelle Williams spelen het stel Dean en Cindy. Regisseur en scenarist Derek Cianfrance schakelt in zijn verhaal tussen scènes waarin ze elkaar ontmoeten en zes jaar later, als hun liefde terminaal is.

Je ziet dat de regisseur improvisaties op de set toeliet, helaas zonder adequaat in te grijpen. Scènes etteren vaak maar door. Dieptepunt is de scène waarin Dean dronken langsgaat bij het ziekenhuis waar Cindy werkt en met iedereen ruzie zoekt. Het punt is snel gemaakt – Dean is intens jaloers op een andere man – maar het duurt veel te lang en vliegt emotioneel uit de bocht. De improvisaties schemeren er veel te veel doorheen: Cianfrance is een te zwakke regisseur om zijn acteurs in te tomen.

Coen van Zwol: Uiteraard schiet men in een film over een scheiding emotioneel uit de bocht. Maar eerst iets persoonlijks. Toen ik de film voor het eerst zag, moest ik gewoonweg ‘Ik hou van je’ naar mijn betere helft sms’en. Een week later zag zij de film en belde me na afloop: ‘je sms’te mij toen zeker uit Blue Valentine?’

Natuurlijk. Omdat de film zo herkenbaar, droevig en precies toont hoe twee grote kinderen hun liefde door de vingers laten glippen. Die eerste scène al, waar Dean de ontzettend leuke vader uithangt om Cindy humeurig te maken en de zwarte piet toe te spelen. Wat helpt, is als je zelf ooit op dat punt stond waar liefde een loopgravenstrijd was geworden en alles verloren leek. Dan zal Blue Valentine je zeker raken.

AW: Het is allemaal erg triest en potentieel ontroerend, maar ik voelde niets. Cianfrance weet niet duidelijk te maken dat het stel ooit heel veel om elkaar gaf, waardoor het verdomd lastig is om betrokkenheid te voelen. Wat zien en zagen die twee in godsnaam in elkaar? Ze passen duidelijk niet bij elkaar. Als koppel zijn ze niet geloofwaardig.

CvZ: Het lijkt me kristalhelder wat Dean en Cindy bindt en waarom het fout loopt. Een korte samenvatting? Dean is een flierefluiter. Charmant, creatief, gevoelig en nutteloos: de ideale echtgenoot voor zo’n wat zorgelijke carrièrevrouw in de dop als Cindy. Zij groeide op met ouders die elkaar haten. Ooit waren zij ook verliefd, denkt Cindy. Hoe konden ze zich zo vergissen? En hoe kan ik mijn gevoel dan vertrouwen? Daarom klapt Cindy bij de eerste dip in haar relatie al dicht en geeft ze het op. En natuurlijk forceert de impulsieve Dean de zaken dan. Grote kinderen, zei ik al. Zo treurig.

AW: Genoeg over het verhaal: als cinema is Blue Valentine mislukt. Wat monteert Cianfrance obligaat tussen heden en verleden: na een optimistische scène volgt de keerzijde zes jaar later. Liefde vervliegt: geen erg verrassende boodschap. Blue Valentine doet bovendien heel sterk denken aan de emotionele, rauwe films van John Cassavetes. Maar Blue Valentine is Cassavetes-light. De emoties liggen voor het oprapen, maar is film niet veel sterker als er iets te raden over blijft?

CvZ: Hoe zit dat? Eerst begrijp je de film niet, na mijn uitleg is er ‘niks te raden over’. Maar grappig dat je Cassavetes noemt, die inderdaad vaak deed wat je Blue Valentine verwijt. Cassavetes liet zijn acteurs erop los improviseren zodat het ‘echt’ werd, wat oeverloze, kunstmatige scènes vol opgeklopte emotie opleverde – en soms pure magie. Hij maakte beroerde films waar je veel van kan leren. Cianfrance is inderdaad Cassevetes-light. Namelijk: met controle.

AW: Hoezo zou ik de film niet begrijpen? Omdat ik niet snap wat de personages in elkaar zien? Alles ligt er juist veel te dik bovenop. Plat. Zonder suggestie. Vol clichés, met name in de tekening van het arbeidersmilieu. Maar vooral door de graagte waarmee de acteurs hun rollen te lijf gaan: kijk ons eens durven! Met té bedachte scènes, zoals die waarin Dean ukelele speelt en Cindy danst. Ik hoor als het ware de regisseur roepen: ja fantastisch, dit is mooi! Zogenaamd levensecht, eigenlijk ontzettend kunstmatig; geprefabriceerde rauwheid en intensiteit. De film is zo trots op z’n alternatieve gehalte dat het bijna lachwekkend wordt. Pure ergernis.

CvZ: Je moet een hart van steen hebben als je om zo’n scène lacht. Maar serieus: elke film is kunstmatig, hier zie ik doorleefd, intens spel door twee acteurs die zo diep gaan dat geen valse noot klinkt, op die ukelele na dan. Als je zo’n film ‘plat’ noemt, moet je toch tenminste in staat zijn de motivatie van de personages te doorzien. Het is helder: een topfilm.

AW: *

CvZ: ****