'Je kunt wel zien waar ons geld naartoe gaat'

In januari gingen ze op excursie naar het crematorium, in maart gaan ze mandala’s kleuren, nu zitten ze in het provinciehuis in Den Bosch. De 23 vrouwen van Vrouwenvereniging Maren-Kessel. De oudste is 92, de jongste 49. Verzorgde kapsels, fleurige topjes, donkere broeken. Ze kijken de zaal rond. Nelly Wijffelaars (69) stoot José Lesson (60) aan en fluistert: „Je kunt wel zien waar ons geld naartoe gaat.”

Het is vrijdagmorgen, half tien. De maandelijkse vergadering van de Provinciale Staten van Noord-Brabant kan elk moment beginnen.

Ze hebben al een powerpointpresentatie achter de rug. Dus ze weten nu: de 55 Statenleden zijn de mensen op wie ze woensdag 2 maart kunnen stemmen. Kennen ze er één? „Nee.” De zes Gedeputeerden zijn als de ministers van de provincie. Kennen ze één? „Nee.” De commissaris van de koningin is een soort minister-president van de provincie. Kennen ze die? „Nee, maar de vorige wel: dat was Maij-Weggen.”

Ze hebben een vergaderagenda gekregen. En een folder met een plattegrond waarop ze kunnen zien welke partijleden waar zitten, met foto’s en namen.

Boing, klinkt een gong. Nelly stoot José aan. „We moeten gaan staan.” Commissaris van de koningin Wim van de Donk opent de vergadering.

Een Treasury Statuut is het eerste punt op de agenda, wijst José. Nelly trekt haar wenkbrauwen op. José leest en fluistert: „Dat gaat over de manier waarop de provincie slim en binnen de regels met haar vermogen wil omgaan.” Nelly knikt. „Ze hebben natuurlijk veel geld, sinds de verkoop van energiebedrijf Essent.”

CDA-Statenlid Eric Dörr neemt het woord. Statenleden van het CDA mogen altijd eerst, want hun partij is verreweg het grootst. De vrouwen bladeren in hun folder. Ze kijken van de man achter de microfoon naar de foto’s en wijzen resoluut. „Die.” Ze zetten een kruisje bij de foto van Dörr.

Agendapunt twee: Nota Deelnemingen. Vrijwel alle partijen nemen het woord. CDA: „…nutsvoorzieningen…” VVD: „…waarom deelnemen…” D66: „…publiek belang…”. Uiteindelijk stemmen ze unaniem voor. Nelly schudt haar hoofd. Ze heeft geen idee waar het over gaat. „Het is wel saaie stof, hoor. Neem me niet kwalijk.”

Vroeger stemde ze altijd CDA. Tot ze in Oss ging wonen, waar de SP goede dingen deed. Nu is zelfs SP-vrijwilliger: ze vouwt folders. „Waar zijn we?”, vraagt ze aan José. „Agendapunt drie: Ontslagregeling Provincie Noord-Brabant.”

Nelly’s aandacht is weer gegrepen als Nico Heijmans het woord neemt. Hij is fractieleider van de SP, de tweede partij in de provincie. „Ik ben blij dat we nu een gouden-handdrukvrije provincie zijn”, zegt hij. Hij verwijst naar 2007, toen bekend werd dat 32 ambtenaren de provincie met royale vertrekregelingen hadden verlaten.

Het is kwart voor elf. Van de Donk schorst de vergadering. De zaal stroomt leeg. Koffie, koek. Opgedofte Statenleden begroeten elkaar luidruchtig. Nelly en José kijken hun ogen uit. En ze hebben geen idee welke politieke aardverschuiving veel Statenleden vrezen.

Altijd waren de katholieken heer en meester in Noord-Brabant. Eerst de KVP, later het CDA. Tot 1974 regeerden ze alleen, daarna met PvdA en VVD. Al 37 jaar lang: CDA, PvdA, VVD. En nu? Als de Brabanders op 2 maart hetzelfde stemmen als bij de nationale verkiezingen, verliest het CDA minimaal acht van zijn achttien zetels. Dan krijgt de PVV in één klap tien zetels in de Provinciale Staten.

De vergadering wordt voortgezet. Statenleden klappen hun laptops weer open: mailboxen, afbeeldingen van kroost. „Het valt me op dat ze zoveel foto’s van elkaar maken”, zegt José. „Dat is natuurlijk omdat dit misschien wel de laatste vergadering voor de verkiezingen is.”

Op de agenda: Ruimte voor Ruimte. „Ik heb me in de resultaten van deze regeling verdiept”, zegt VVD-Statenlid Jan Verhoeven vanachter de microfoon. „Er zijn onder andere 1,3 miljoen varkensplaatsen minder, er is veertig hectare glastuinbouw gesloopt. En dat heeft ons 196 miljoen euro gekost en 123 miljoen opgeleverd.”

Het arbeidsmarktbeleid. D66-Statenlid Marusjka Lestrade: „Toen het geld nog over de plinten klotste, konden we alles doen. Nu moeten we ons beperken.”

Het monumentenbeleid. Daarvoor is ruim 72 miljoen euro uitgetrokken tussen 2008 en 2013. CDA-Statenlid Ton Lamers praat over „van projectgericht werken naar gebiedsgericht werken” en „duurzame herbestemming en exploitatie…”.

De aandacht van Nelly en José verslapt. Ze openen zo zachtjes mogelijk de plastic tasjes die zij hebben gekregen, met het provincielogo. Ze vinden een sleutelhanger, een ansichtkaart, een schrijfblokje, wat folders.

Ondertussen praten de Statenleden over BrabantStad, „een investeringsprogramma van 1,4 miljard euro”, 181 projecten. Een kerk, een internationale school, leerwerkplekken, Centra voor Jeugd en Gezin. „Een prachtdossier”, vindt de VVD.

Om half een kondigt Van de Donk de lunch aan. „Geweldig”, zegt Nelly. „Het is wel interessant om een keer mee te maken, hoor. Maar voor mij is veel niet te volgen.”

Statenleden en huisvrouwen in de rij voor het buffet. Lasagne, penne, salade, broodjes. De vrouwen eten aan een ronde tafel. „Het zou je werk zijn”, zegt er een. „Ik doe liever het huishouden”, zegt een ander. „Wanneer gaan we precies naar die breifabriek in Duitsland?”, vraagt een derde. Straks gaan ze weer naar huis. Nelly: „Het is fijn om samen leuke dingen te doen. Veel van ons zijn alleen.”

De Statenleden vergaderen na de lunch nog even verder. Windenergie, Zuidelijke Rekenkamer. En om drie uur de afsluitende woorden van Wim van de Donk: „De Statenvergadering van 9 maart zal alleen zijn gewijd aan het afscheid van enkelen uit ons midden. Goed weekeinde.”