Een klap van Securicor

Moeten particuliere beveiligers ook de bevoegdheid krijgen geweld tegen burgers te gebruiken? Het is nog wat vroeg om dit idee van topman Harm Brouwer van het Openbaar Ministerie (OM) helemaal af te wijzen. Maar enthousiasme voor zijn idee om van de toezichthouders in bijvoorbeeld winkels ‘bijzondere opsporingsambtenaren’ (boa) te maken ontbreekt vooralsnog. Op particulier terrein moeten ondernemers hun eigen boontjes doppen. Die lijken daar meestal toe in staat, gezien het arsenaal aan camera’s, detectiepoortjes en toezichthouders.

Of laat Brouwer hier vooral zien hoezeer het geweldsmonopolie van de politie is verwaterd? En hoe ver de politie zich al heeft teruggetrokken van het publieke terrein? Respectievelijk hoe ver de privatisering van de openbare ruimte is voortgeschreden? Veel winkelcentra, evenementenlocaties en stadions zijn feitelijk privéterrein. Maar de stewards die de civiele ‘toegangsvoorwaarden’ bij het dancefeest in Hoek van Holland moesten handhaven hadden toch een probleem. Waarom van de nood geen deugd gemaakt en de beveiligers bij de strafrechtspleging ingelijfd? Het is meteen een antwoord van het Openbaar Ministerie op de bezwaren tegen de nieuwe nationale politie die vooral bovenlokale misdaad moet opsporen.

Typische gemeentepolitietaken werden immers al kwistig uitgestrooid over andere overheidsdiensten. Er lopen al zo’n 25.000 ‘boa’s’ rond als straatcoach, parkeerwachter, conducteur, stadswacht, boswachter, sociale rechercheur, vreemdelingenbewaarder en leerplichtambtenaar.

Toch is dit idee iets anders. Met uitzondering van sommige toezichthouders van vervoerbedrijven is het gros van de boa’s in dienst van de (semi-) overheid. De eventuele stap om particuliere beveiligers overheidsbevoegdheden te geven gaat over een belangrijke grens. Als ook de winkelsurveillanten en deurwachten het boa-insigne mogen dragen, is er sprake van privatisering van overheidstaken. Dat leidt tot verwatering van het onderscheid tussen de overheid en ‘de rest’. Het gezag heeft al een legitimiteits- en communicatieprobleem met de burger.

De vergelijking die Brouwer maakte met de Zilvervloot die Piet Hein in quasi-overheidsdienst namens de VOC veroverde, was creatief. Maar ook niet helemaal serieus. Het mandaat van Piet Hein was gericht tegen vreemde mogendheden. De VOC was iets anders dan Trigion, Group4 Securicor en Securitas, de grote internationale beveiligingsbedrijven die de winkels controleren. Om hun personeel van handboeien, wapenstok, pepperspray te voorzien en de bevoegdheid te geven te fouilleren, tot aanhouden, vasthouden en verbaliseren: dat is niet geruststellend.