Paus waarschuwt voor vervreemding op sociale media

Wie altijd online beschikbaar is, heeft minder tijd voor zijn naasten in het echte leven. Dat zei paus Benedictus XVI vandaag in een toespraak met de gewichtige titel ‘De authenticiteit van het leven in het digitale tijdperk’.

Hij prees de stimulans die sociale media geven aan de dialoog, maar vreest voor ‘depersonalisatie’ en ‘vervreemding’ als we meer virtuele vrienden krijgen dan echte. “We moeten beseffen dat virtuele contacten niet de plaats kunnen en mogen innemen van direct menselijk contact.”

Kunstmatig profiel
De paus spoort gebruikers aan om zich af te vragen wie hun buurman is in ‘deze nieuwe wereld’. Online moeten we van hem de verleiding weerstaan een kunstmatig profiel van onszelf aan te maken. Het is zaak authentiek te zijn, aldus de paus, die sprak in het kader van de 45ste Wereldcommunicatiedag.

Paus wel op Facebook
Reuters merkt echter op dat de pauselijke website Pope2you.net verwijst naar Benedictus op Facebook, YouTube en de iPhone. Op Google is het Vaticaan minder thuis, vermoedt het persbureau. “Anders had het wel geweten dat de in 2009 geëxcommuniceerde bisschop al jaren een ontkenner van de Holocaust was.”

Kerstrede koningin
De waarschuwing van de paus doet denken aan de kerstrede van koningin Beatrix in 2009. “Tegenwoordig zijn zelfs buren soms vreemden”, zei de vorst. “Je spreekt elkaar zonder gesprek, je kijkt naar elkaar zonder de ander te zien. Mensen communiceren via snelle korte boodschapjes. Onze samenleving wordt steeds individualistischer.” Algemeen wordt aangenomen dat ze met ‘korte berichtjes’ Twitter bedoelde. Op 25 september 2010 opende het Koninklijk Huis overigens zelf een Twitter-account. En in maart had het staatshoofd al haar eerste stappen op YouTube gezet.

Samen alleen
Onderzoek uit 2007 van de Universiteit van Amsterdam onderschrijft de mening van de paus en de koningin niet. Mensen zien elkaar door het gebruik van Hyves juist vaker offline, concludeerde Marjolijn Antheunis in haar promotieonderzoek naar online netwerken.

Het deze maand verschenen boek Alone Together van technieksocioloog Sherry Turkle kan weer wel als onderbouwing dienen. Turkle meent dat we op internet emoties veinzen en dat de vrijblijvendheid van virtueel contact ons emotioneel zwakker maakt.

Stephen Randall, adjunct-hoofdredacteur van de Playboy, betoogde op 16 januari in The Los Angeles Times dat ook het publiek debat schade ondervindt. Facebook en Twitter dwingen ons om over alles een mening te geven, terwijl we onze opvattingen volgens Randall vroeger eerst wogen en overwogen.