Hij vond IJsland, dankzij de Koude Oorlog

Rotterdam, 19 jan. - De Koude Oorlog was niet zijn dagelijkse zorg. Maar Jan Gerritsen (70), de ex-redacteur van NRC Handelsblad die afgelopen weekeinde in IJsland overleed, is wel beïnvloed door deze historische periode. Gerritsen begon zijn journalistieke leven begin jaren zestig, toen de atoomoorlog reëel leek en burgers onder de trap of in de kelder vaak conserven hadden opgeslagen voor het geval dat.

Twintig jaar later beheerste de plaatsing van kernraketten door de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten in Europa het publieke debat. Het luidde het einde in van de Koude Oorlog. Jan Gerritsen, geboren in 1940, was toen chef van de redactie binnenland van NRC Handelsblad en later van buitenland.

Hij kwam in 1981 bij de krant, vanuit Brussel. Gerritsen had sinds 1962 gewerkt bij de Zwolse Courant en Het Parool in Rotterdam. In Brussel was hij correspondent voor de GPD.

Bij NRC Handelsblad moest Gerritsen het binnenlandse nieuws vaart geven. Dat deed hij door collega’s veel vertrouwen te schenken. Overspannen werkdrift was hem vreemd. Gerritsen was belezen, kon snel analyseren en had gevoel voor het verhaal. In een artikel over een kleine boekhandelaar in Parijs die een grote literaire prijs had gewonnen en door jan en alleman werd gefeliciteerd, balde hij dat zo samen: de laureaat „hoort het aan zoals een mens zoveel moet aanhoren”.

Die houding leidde ertoe dat hij aandacht had voor thema’s die voordien niet vanzelfsprekend in NRC Handelsblad aan bod kwamen. Zoals de vredesbeweging, of het terminale debat in de Communistische Partij van Nederland, die toen door de krant wat werd genegeerd omdat ze ondemocratisch was.

Gerritsen gaf zijn redacteuren veel vrijheid, ze mochten schrijven waarover ze wilden. Verslaggevers van een krant moest je niet tot achter de komma controleren, vond hij.

Intussen bleef hij, ook als chef, zelf op pad. Zo versloeg hij de topconferenties tussen VS en Sovjet-Unie, waar Gorbatsjov in 1985 partijleider was geworden. De belangrijkste vond in 1986 plaats in Reykjavik. Daar werd niet alleen de basis gelegd voor een kernwapenverdrag dat het einde van de Koude Oorlog inluidde. Gerritsen ontmoette er ook de kunstenares die zijn tweede echtgenote zou worden en voor wie hij begin deze eeuw naar IJsland zou verhuizen. Niet wetend dat het land in 2008 door de bankencrisis nieuws zou worden. Gerritsen, intussen gepensioneerd, berichtte erover zoals altijd: gespeend van opwinding. Dat wekte soms bevreemding. Maar het leidde wel tot het boek IJsland ontploft, dat nog net voor zijn dood verscheen.

Jan Gerritsen, die in IJsland wordt begraven, laat drie kinderen uit zijn eerste huwelijk achter.